Geschreven in mei 2019.

FAIR TRADE KEURMERKEN ONDER DE LOEP

Op 11 mei is de dag van de eerlijke handel, oftewel world fair trade day. Aan deze dag doen supermarkten, wereldwinkels, bedrijven en veel vrijwilligers mee om te laten zien hoe lekker, mooi, maar vooral ook belangrijk eerlijke handel van producten is.

Reden genoeg voor Klooker om wat meer achtergrond te geven over de verschillende fair trade keurmerken en iets meer te vertellen waar fair trade precies voor staat.

Fair trade keurmerken

Om een product fairtrade te kunnen noemen, moeten alle partijen in de handelsketen aantoonbaar maken dat zij aan de internationale principes van fairtrade voldoen. Initiatieven die de fairtrade principes hebben verankerd in hun werkwijze zijn onder andere Fairtrade International (in Nederland bekend als Max Havelaar), WFTO, Fair Waer foundation, UTZ en Rainforest Alliance. Zij werken allemaal op hun eigen manier binnen de fairtrade  principes. Er zijn er meer, maar deze zijn voor ons belangrijkere en daarom lichten we hen hieronder uit.

UTZ

UTZ Certified is een internationaal geaccepteerd keurmerk voor chocolade en andere producten die afkomstig zijn van boeren die oog hebben voor mens en milieu. UTZ is tegenwoordig onderdeel van Rainforest Alliance.

Als een product dit keurmerk heeft, kan je er van uitgaan dat je gekochte chocolade en andere producten via eerlijke handel is verkregen. De koffiebonen die gebruikt worden voor je koffie zijn afkomstig van boeren die oog hebben voor zowel mens en milieu. 

UTZ werkt onder andere aan:  

• het toegankelijk maken van kennis, middelen en diensten voor boeren;
• het verbeteren van leef- en werkomstandigheden van boeren en arbeiders;
• het creëren van meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen;
• het leveren van een bijdrage aan het uitbannen van kinderarbeid in de wereld;
• het aanreiken van middelen om klimaatveranderingen aan te pakken en terug te dringen.

Er is voor UTZ certified-boeren een Code of Conduct opgesteld. Dit is een document waarin alle regels staan beschreven waaraan boeren zich moeten houden om een UTZ-certificaat te krijgen. Door middel van een certificatieschema worden verschillende punten beoordeeld, bijvoorbeeld op traceerbaarheid, bodemmanagement, gebruik van mest, irrigatie, bescherming van de oogst, veiligheid van werknemers en milieu.

Rainforest Alliance

De Rainforest Alliance is een stichting die in 1987 is opgericht in de Verenigde Staten en tegenwoordig werkzaam is in meer dan 70 landen. De stichting heeft als doel om duurzaamheid te bevorderen door zowel de bedrijfspraktijken aan te pakken als het gedrag van consumenten. Zo werkt de Rainforest Alliance bijvoorbeeld samen met organisaties en trainen ze werknemers om op een duurzame manier om te gaan met het land en de omgeving.

De organisatie heeft verschillende aandachtspunten. Zo is de Rainforest Alliance bijvoorbeeld bezig met het verminderen van ontbossing. Ook wordt er door de Rainforest Alliance gewerkt aan het verminderen van de koolstofdioxide-uitstoot om daarmee de klimaatverandering tegen te gaan. Bovendien vormen landbouwers en andere werkers in deze tropische landen een kwetsbare groep en wordt er door Rainforest Alliance gekeken naar mensenrechten en werkomstandigheden.

Het Rainforest Alliance-keurmerk maakt voor consumenten duidelijk dat een bepaald product of dienst is geproduceerd onder duurzame omstandigheden voor mens en milieu.

World Fair Trade Organisation (WFTO)

WFTO is een wereldwijd netwerk van organisaties die hun supply chain fair trade ingericht hebben. WFTO is de thuisbasis van eerlijke handelaren: producenten, verkopers, exporteurs, importeurs, groothandelaren en retailers die zich 100 % inzetten voor eerlijke handel en dit ook kunnen aantonen. Voor al deze organisaties gelden de tien WFTO principes:

Om ervoor te zorgen dat de 10 principes van Fair Trade worden gevolgd, worden de leden van WFTO periodiek gecontroleerd. Daarnaast is het doel van WFTO om organisaties te verbinden om zo kennis en innovatieve ideeen uit te wisselen om eerlijke handel te bevorderen.

WFTO is actief in meer dan 70 landen in 5 regio’s ( Afrika, Azie, Europa, Latijns-Amerika en Noord-Amerika. Elke regio heeft een eigen bestuur.

Fair Wear Foundation

Fair Wear Foundation ( FWF ) is een onafhankelijke, non-profit organisatie die samenwerkt met bedrijven en fabrieken om arbeidsomstandigheden voor werknemers in de kledingindustrie te verbeteren. FWF is in zeven Europese landen gevestigd en heeft 80 deelnemende bedrijven verdeeld in Azië, Europa en Afrika. Samen met deze bedrijven maakt FWF een plan om verbeteringen door te voeren. FWF controleert de uitvoering van deze plannen. Daarnaast delen ze kennis uit met verschillende partners en gaan ze het dialoog aan om aandacht te vragen voor arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie.

Fair For Life

Fair For Life is een keurmerk voor fair trade en verantwoorde ketens. Het is gericht op producenten in een economisch kwetsbare positie, zoals kleine boeren. Fair For Life heeft eisen die het gebruik van chemicaliën beperken, waarmee ze biologische teelt promoten. Daarnaast zijn er ook nog eisen om energiegebruik te minimaliseren, lucht- en watervervuiling te beperken, en natuurlijke ecosystemen te beschermen.

Ook op het gebied van eerlijke handel stelt Fair For Life eisen, zoals een verbod op kinderarbeid, vakbondsvrijheid, geen discriminatie, veilige en gezonde arbeidsomstandigheden, acceptabele werktijden, geen dwangarbeid. Ook eist Fair For Life op grotere bedrijven een plan om tot leefbare lonen te komen. De koper moet een prijs betalen die de productiekosten dekt. Ook wordt er zo bijgedragen aan een ontwikkelingsfonds, waaruit duurzaamheidsprojecten worden betaald voor de producenten.

HET FAIRTRADE KEURMERK

Het Fairtrade keurmerk is het bekendste keurmerk voor eerlijke handel. Daarom gaan we hier iets dieper op in.

Dit keurmerk is gestart in Nederland als het Max Havelaar keurmerk, sinds 1988.

Vanaf de jaren ‘90 hebben andere landen in Europa maar ook in Noord-Amerika het Max Havelaar initiatief overgenomen. Totdat het tijd werd om al deze eerlijke handels initiatieven te bundelen tot een internationaal initiatief in 1997: Fairtrade. Best iets om trots op te zijn toch!

“Fairtrade: het steun van de consument de handel eerlijker te maken en de positie van boeren en arbeiders in de keten te versterken, om zo een duurzame en rechtvaardige wereld dichterbij te brengen.”

Het Fairtrade keurmerk werkt met bepaalde fair trade principes. Deze principes zijn gebaseerd op de voorgaande ervaringen van dit keurmerk.

1. Markttoegang voor achtergestelde producenten en boeren Veel achtergestelde producenten en boeren hebben vaak geen toegang tot de reguliere markten en de markten met toegevoegde waarde. Fairtrade helpt deze producenten met het verkrijgen van een positie op de markt en de handelsketen te verkorten, wanneer ze wel toegang hebben tot de markt, waardoor een groter aandeel uiteindelijk bij de producenten blijft.
2. Duurzame en eerlijke handelsrelaties Fairtrade houdt ook rekening met de kosten van productie maar ook met eventuele toekomstige kosten. Waardoor Fairtrade de producent in staat stelt een ‘normaal’ inkomen op te bouwen waar de producenten en boeren van kunnen leven en ook nog eens hun toekomst kunnen verbeteren. De prijzen en betalingstermijnen van de producten worden bepaald door rekening te houden met hun inkomen en dus niet door te kijken naar de marktvoorwaarden.
3. Kennis opbouwenFairtrade helpt om de producenten en boeren meer inzicht te geven in bepaalde marktvoorwaarden en trends. Ook wordt er geholpen bij het ontwikkelen van kennis en vaardigheden om zo een beter leven op te kunnen bouwen.
4. Het vergroten van het consumenten besef Consumenten worden door Fairtrade geïnformeerd over de nood voor eerlijke handel en de mogelijkheid om hieraan bij te dragen. Door consumentensteun is het mogelijk om voor Fairtrade om een rechtvaardige en eerlijke wereldhandel te creëeren.

We kunnen dus stellen dat wanneer deze principes worden toegepast, de producenten een eerlijke prijs en ontwikkelingssteun krijgen. De kopers (ook de eindgebruikers) spelen hier ook een belangrijke rol in. Zij gaan namelijk akkoord om meer te doen dan verwacht wordt binnen de conventionele markt, zoals het betalen van eerlijke prijzen en voorfinanciering.

Producten met een fair trade keurmerk

Waar eerst enkel voedingsproducten fair trade keurmerken droegen, dragen nu ook veel andere soorten producten een fair trade keurmerk, hieronder een lijst van producten die je tegenwoordig fair trade kunt kopen:

• Bloemen
• Cosmetica
• Kleding
• Voetballen
• Dranken (koffie, bier, thee, sap en wijn)
• Groenten en fruit
• Kruiden
• Rijst en Quinoa
• Lekkers (chocolade, chips, noten en gedroogd fruit)

Kritiek op het Fair Trade keurmerk

Volgens de organisatie OXFAM Novib heeft het Fair Trade keurmerk verschillende beperkingen:

1. Alleen de boeren die bij Fairtrade coöperaties zijn aangesloten, zijn beschermd. De boeren moeten dus samenwerken met hun buren en wie hier niet aan mee wilt werken heeft pech.
2. Een keurmerk als Fairtrade kan de indruk geven dat alle problemen zijn opgelost. Dat is helaas niet altijd waar. Volgens OXFAM Novib gebruiken grote bedrijven keurmerken zoals Fairtrade als excuus om niet zelf op te hoeven treden tegen de oneerlijke handel.

Ook uit het onderzoek van Rued Ruben, Hoogleraar voedselzekerheid aan WUR, komen een aantal kritieke punten naar voren. Het belangrijkste is dat inkomens van gecertificeerde boeren maar in beperkte maten verbeteren wanneer ze overstappen op fair trade. Dit komt omdat er investeringen nodig zijn om het bedrijf aan de eisen van het keurmerk te laten voldoen. Voor kleine boeren zijn deze investeringen relatief groot en daardoor ingrijpend. Wanneer de boeren hun producten dan dus niet tegen een hogere prijs kunnen verkopen (want Fair Trade keurmerk), wordt het als ‘normale’ waar verkocht en dus toch onder de marktprijs. Terwijl de kosten van de boer wel hoger zijn.

Heeft het dan wel nut om Fair Trade producten te kopen?

Zeker weten heeft het nut! Wanneer je Fair Trade koopt is de kans groter dat de boer er een eerlijke prijs voor heeft gekregen dan bij andere producten zonder dit keurmerk. De kritiek laat alleen zien dat er ruimte is voor verbetering van het Fair Trade keurmerk.

EEN INGEWIKKELDE WERELD

Wanneer je fair trade producten koopt wilt dit dus niet automatisch zeggen dat deze goed zijn voor mens en milieu. Wel kun je ervan uit gaan dat wanneer een product een fair trade keurmerk draagt, de ingrediënten van dit product afkomstig zijn uit eerlijke handel. KitKat is hier een goed voorbeeld van.

Een tijd terug was namelijk alle aandacht gevestigd op KitKat. Dit was terecht want voor het maken van een KitKat wordt ‘foute’ palmolie gebruikt, voor deze palmolie wordt weer veel regenwoud gekapt. Hoe kan het dan dat deze KitKat reep wel het Fairtrade Max Havelaar logo bezit? Is dit keurmerk niet meer te vertrouwen?

Het antwoord is simpel: het Fairtrade Max Havelaar keurmerk staat los van de palmolie en is gericht op de cacao die verwerkt is in de KitKat. Dit bemoeilijkt wel het beoordelingsproces voor ons consumenten om voor een bepaald product te kiezen. Want doordat individuele ingrediënten een keurmerk dragen op een bepaald product, kan het zelfs zo zijn dat onverantwoorde producten een keurmerk dragen.

Let dus altijd goed op welke producten je koopt en waar je voor wilt staan. Wij kiezen liefst voor duurzaamheid en eerlijkheid!

Direct trade = geen Fair Trade, maar wel fair trade

Ook bestaan er veel bedrijven die tegenwoordig gebruik maken van direct trade. Bij direct trade wordt er rechtstreeks bij de boeren ingekocht, zonder tussenkomst van een handelaar maar ook zonder organisatie die een keurmerk voert. De direct trade is zo opgekomen omdat vaak veel kleine boeren en bedrijven niet het logo van Fairtrade kunnen dragen. Dit komt omdat ze niet bij een grotere organisatie zijn aangesloten of simpelweg geen budget hebben voor deze investering.

Het voordeel van direct trade is dat er geen geld verloren gaat aan een organisatie maar alles naar de boeren en lokale bedrijven kan gaan.

Een voorbeeld is Frank about Tea.

De discussie over wat nu uiteindelijk ‘beter’ is heeft dus vele kanten en is niet ‘zwart wit’. Aangezien het voordeel van de boeren per situatie sterk kan verschillen, hangt het vooral van de onderneming af welke keuzes er het beste gemaakt kunnen worden.

FAIRTRADE KOPEN

Er bestaan heel wat fair trade winkels en merken in Nederland. Hieronder noemen wij een aantal waar je zeker fair trade kunt winkelen. We willen ze gewoon even in het zonnetje zetten.

FYSIEKE WINKELS:

1. Supermarkt
   In elke supermarkt vind je tegenwoordig fair trade producten. Van hagelslag tot bananen en cosmetica. In de ‘gewone’ supermarkten vind je voldoende fair trade producten, zoals bijvoorbeeld in Albert Heijn. Bij Ekoplaza of andere natuurwinkels kun je terecht voor een breder assortiment aan fair trade producten. Benieuwd hoe jouw supermarkt het doet op het gebied van Fairtrade? Klik dan hier om naar de OXFAM Novib ‘behind the barcodes’ te gaan.
2. Wereldwinkels
   In een van de vele wereld winkels of OXFAM Novib wereldwinkels kun je terecht voor een groots assortiment aan fair trade producten, van koffie en rijst tot de leukste cadeautjes. Klik hier voor een overzicht van wereldwinkels in Nederland.
3. Fair fashion
   Ben je opzoek naar fair fashion? Zoek dan op het Klooker platform naar kleding en daar kun je van alles vinden. Ook op zoek naar fysieke winkels? Neem dan een kijkje op de website van zuiverewol, zij hebben een complete lijst waar jij terecht kunt voor jouw fair fashion!

Wereldwinkel

SINDS 1969 MAAKT DE WERELDWINKEL ZICH STERK VOOR EERLIJKE HANDEL

De Wereldwinkel verkoopt originele cadeaus en (h)eerlijke levensmiddelen uit andere culturen. De producten zijn gemaakt met respect voor mens en milieu. Omdat de producenten er een rechtvaardige prijs voor krijgen, kunnen ze een menswaardig bestaan opbouwen. Met jouw aankoop help je hen daarbij.

“Met het inkomen dat zij verdienen door de verkoop van hun producten, kunnen zij een beter leven opbouwen. Een leven zonder armoede en met voldoende kansen op ontwikkeling.”

Volgens de Wereldwinkel staat eerlijke handel voor een gelijkwaardige manier van handelen. Gebaseerd op dialoog, transparantie en respect. De Wereldwinkel geeft de koffieboeren, houtsnijders en keramisten een stem. Met het inkomen dat zij verdienen door de verkoop van hun producten, kunnen zij een beter leven opbouwen. Een leven zonder armoede en met voldoende kansen op ontwikkeling. De Wereldwinkels vinden dat de wereldhandel moet veranderen zodat producenten die kans ook echt kunnen krijgen. Met de verkoop van producten laten zij zien dat handel ook anders kan. Zij bieden de Nederlandse consument een keuze. Koop je een cadeau in de Wereldwinkel, dan draag je bij aan de ontwikkeling van de makers.

De Wereldwinkel is aangesloten bij de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels (LvWW). De vereniging lobbyt op internationaal niveau voor een rechtvaardige wereldhandel waarbij elk lid in de keten recht heeft op een leefbaar loon. Hiermee volgen zij de SDG’s (Sustainable Development Goals) van de VN. De vereniging controleert ook de bedrijven die eerlijke handel leveren op de criteria van eerlijke handel.

De wereldwinkels (zelfstandige stichtingen) ontvangen ondersteuning bij de exploitatie, waaronder inkoopadviezen, sturing op verkoopcijfers en de organisatie rondom landelijke marketing-communicatiemiddelen. Ook zijn alle medewerkers van de Wereldwinkel vrijwilligers, iets wat super uniek is!

WAAR

FAIR TRADE EN DUURZAAMHEID

WAAR heeft duurzaam ondernemen hoog in het vaandel staan. Naast verantwoorde en fair trade producten in het assortiment voert WAAR duurzaamheid ook door in haar fysieke winkels. Er wordt in iedere winkel gebruik gemaakt van duurzame materialen zoals ecologische verf, FSC-hout, en spaarlampen. Zelfs het inpakken van cadeautjes gebeurt met recycled- en fairtrade papier. Ook heeft WAAR een eigenzinnige duurzame tas ontwikkeld die gemaakt is van recyclede PET-flessen.

“WAAR staat voor fair trade en duurzaam”

WAAR staat voor fair trade en duurzaam. Een groot deel van de collectie van WAAR is afkomstig van fair trade gecertificeerde importeurs (zij zijn erkend door de landelijke Vereniging van Wereldwinkels). Veel van de etenswaren die WAAR verkoopt, hebben het Max Havelaar keurmerk. Daarnaast draagt een deel van hun assortiment een ander (internationaal) keurmerk of sociaal label dat iets zegt over de duurzaamheid van het product.

Chocoladeverkopers

Simpel gezegd: Puur, eerlijk en lekker. Daarbij staat de smaak altijd voorop. De Chocoladeverkopers verkopen graag repen die ze zelf enorm waarderen, en vinden het ook erg belangrijk dat de cacaoboer via directe handel een eerlijke prijs krijgt (met of zonder fair trade, biologisch of direct-trade certificaat)

Ook vinden de Chocoladeverkopers het belangrijk dat er bij elke stap van cacaoboon tot bij de persoon die de chocolade op eet aandacht is voor mens en natuur. En voor de vele prachtige smaken in de cacao natuurlijk.

“We hopen dat steeds meer mensen ontdekken dat er zo ontzettend veel meer is dan chocolade vol toevoegingen uit de supermarkt. ”

• Ontvang 20% korting op de ‘Pure Origine’ pakketten van de Chocoladeverkopers! 5 zorgvuldig uitgezochte chocoladerepen met het oog op een eerlijkere wereld.
• Check de kortingscode op onze kortingspagina.
• Geldig t/m 30 juni

Benieuwd naar andere fair trade keurmerken? Klik dan hier en neem een kijkje op de website van Milieu Centraal waar je de keurmerkenwijzer vindt.