Geschreven in mei 2020.
Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.
Misschien is het je weleens opgevallen in de supermarkt: biologische peulvruchten zitten vaak in glazen potjes, niet in blik. Waarom zou dat zijn? En nu we daar toch al een blik op werpen, hoe duurzaam en gezond zijn ons voedsel en onze drankjes verpakt in blikjes eigenlijk? Het antwoord is helaas niet zo eenduidig: voedsel is mega lang houdbaar in blik en voorkomt daarmee foodwaste. Ten opzichte van vers voedsel dus een stuk duurzamer. Aan de andere kant zitten in de coating van het blik chemische stofjes waar je lichaam niet blij van wordt en is het productieproces erg vervuilend. Is glas inderdaad een beter alternatief? Laten we dat eens uitzoeken.
Blik versus glas: wat is nou beter?
Die vraag mogen de blikjes en potjes zelf uitvechten. Op elk onderwerp vallen punten te scoren. Wie wint?
Blik 0 – Glas 1: Productie
Blik is de onbetwiste verliezer in het productieproces. Blikken verpakkingen bestaan voor 70% uit staal, de rest is van aluminium. Met name aluminium, waar je het erts bauxiet voor nodig hebt, is erg belastend voor het milieu. Voor 1 kilo aluminium heb je 3,7 kilo bauxiet nodig. 11% van dat beauxiet wordt gewonnen in regenwouden die daarvoor gekapt worden. Het overgrote deel bauxiet komt echter uit Australië. Ook niet bepaald om de hoek. Het kost bovendien veel energie om aluminium te maken en bij de productie van nieuw aluminium komen ook nog eens schadelijke stoffen vrij, zoals fijnstof en zwaveloxide.
Nieuw glas ontstaat door zand, soda (natriumcarbonaat) en kalk samen te laten smelten. Die grondstoffen zijn al een stuk beter voor het milieu dan bij blik, en lekker dichtbij te krijgen. Nadeel is dat het omsmelten van de grondstoffen om er glas van te maken veel energie kost. Gelukkig hoeft het niet steeds opnieuw geproduceerd te worden en kan het keer op keer gerecycled.
Blik 1 – Glas 0: Recyclen
Blik en glas zijn allebei tot in de eeuwigheid te recyclen zonder dat ze hun kwaliteit of eigenschappen verliezen. Daarmee verdienen ze eigenlijk allebei duurzaamheidspunten! Toch lijkt blik te winnen op het recyclepunt, doordat de recycling daarvan veel meer energie bespaart dan bij glas. Metaal recyclen bespaart bijvoorbeeld 70% energie ten opzichte van nieuwe productie. Bij aluminium is dat 90%. Voor glas werkt dat net wat minder goed. Glas dat 100% gerecycled is, bespaart 25% energie ten opzichte van nieuw glas. Glas dat 60% gerecycled is, bespaart slechts 15 %. Het recyclen zelf spaart in ieder geval de nieuwe grondstoffen, dus blijft absoluut de moeite waard. Bovendien blijft het belangrijk om het totaalplaatje in het oog te houden: 100 glazen flesjes recyclen kost meer energie dan het recyclen van 100 blikjes. Maar het maken van de blikjes in de eerste plaats had weer een veel grotere impact dan dat van glas.
Weetje: aluminium blikjes zijn niet magnetisch. Dat betekent dat een grote magneet ze niet uit het restafval kan scheiden en het aluminium geen tweede leven krijgt. Zonde! Het is dan ook het beste om je blikjes bij de plastic verpakkingen te doen. Daar is het makkelijker te scheiden. Check wel even of jouw gemeente blik wel samen met plastic en drinkpakken inzamelt.
Blik 1 – Glas 0: Vervoeren
Blik is een stuk lichter dan het zware glas, bovendien zijn blikjes beter te stapelen dan flesjes en daarmee efficiënter in vervoer. En mocht het bij het vervoeren eens misgaan, dan pak je de blikjes op en ga je weer verder. Bij glas is het al gauw einde verhaal en moeten de scherven terug de glasbak in.
Blik 1 – Glas 0: Houdbaarheid
Het voordeel van blik is dat er geen licht in komt. Daarmee wint het aan houdbaarheid van glas. Allebei zijn ze, wanneer hermetisch afgesloten, luchtdicht. Micro-organismen kunnen daardoor niet bij de drank of het voedsel, wat bederven en vervolgens weggooien voorkomt. Bij bierflesjes wil er na verloop van tijd toch weleens lucht onder de dop komen. Bovendien laat glas, zoals je weet, licht door. In glas zou drank en voedsel dus sneller kunnen bederven bij blootstelling aan licht. Toch een puntje voor blik dus!
Blik 0 – Glas 1: Upcyclen
Wij gebruiken glazen potjes graag opnieuw. Om eten in te bewaren, toetjes in te maken, pennen in te stoppen, planten in te stekken, noem maar op. Een blikje kun je niet opnieuw sluiten, bovendien zorgt oxidatie dat er tin in je voeding kan komen. Als het blik eenmaal open is, kun je het eten er dus beter meteen uithalen, terwijl je een glazen potje gewoon weer dichtdraait. Hoewel blik zich ook prima leent voor creatieve upcycle ideeën, zien we dat bij glas vaker gebeuren. Puntje voor glas!
Blik 0 – Glas 1: Smaak
Er was eens een blik zonder coating. De doperwtjes leefden daar lang en gelukkig, maar smaakten na het openen toch echt naar metaal. Bleh. Gelukkig is dit al lang verleden tijd en voorkomt een coating tegenwoordig dat de voeding reageert met het metaal. Toch is dat bij bier nog niet helemaal de wereld uit. Er zijn er bierliefhebbers die bier uit blik mijden vanwege de metalige smaak die ze proeven. Tja, dat is een kwestie van smaak, precies waar we het hier over hebben. Het altijd smaakloze glas scoort daarom weer een puntje.
Blik 0 – Glas 1: Additieven
Die coating in blik waar we het net over hadden is gemaakt van de weekmaker bisfenol A, ook wel BPA genoemd. Weekmakers staan erom bekend de hormoonhuishouding te verstoren en kunnen erg schadelijk zijn voor de lever, de nieren en voor de vruchtbaarheid. Met name bij jonge kinderen en ongeborenen kan BPA een schadelijk effect hebben op het immuunsysteem. Het RIVM kijkt dan ook hoe BPA zoveel mogelijk vervangen kan worden door alternatieven. Overigens blijkt in de praktijk dat mensen geen gevaarlijke hoeveelheden BPA binnenkrijgen en zijn er strenge Europese regels voor de hoeveelheid BPA die vrij mag komen bij voedsel. Officieel is voeding uit blik met weekmakers veilig om te eten dus, en dat wordt streng in de gaten gehouden. toch is het niet echt een lekker idee, weekmakers bij je eten.
Een duidelijke winnaar?
Heb je meegeteld? Het is een close call met 3-4 als eindstand, maar glas heeft toch echt een puntje meer! Nog maar net gewonnen dus. Misschien is het dan ook beter te zeggen dat elke verpakkingsmethode zo zijn voor- en nadelen heeft. Zo kun je zelf kiezen welke punten je het belangrijkst vindt en welke vorm het beste bij je past. We weten namelijk prima dat er te discussiëren valt over de smaak van blik en dat de risico’s van BPA officieel niet gevaarlijk moeten zijn in de blikjes die we kopen. De afweging is aan jou, we hopen vooral dat je nu een beter zicht hebt op wat er te kiezen valt!
Slavernij in een blikje
Weet je nu alles over blik? Nou, we trekken nog even een potje met extra informatie voor je open. Wist je bijvoorbeeld dat tomaten in blik een sterke link hebben met moderne slavernij? En dat gewoon in ons eigen Europa! In Italië worden de tomaten door migranten geplukt in erbarmelijke omstandigheden. Keuringsdienst van Waarde maakte er een schokkende aflevering over die je hier kunt bekijken.
Komende thema’s
Made to order
Vegan kaas
