Geschreven in januari 2020
Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.
Het nieuwe jaar is vaak hét moment waarop je gaat nadenken over gezondheid en je bijvoorbeeld een nieuw dieet oppakt of weer begint met sporten. Daarom gaat deze mailing helemaal over sport- en voedingssupplementen. Hoe en waarvan worden dit soort supplementen eigenlijk gemaakt? Is de productie duurzaam? Dit en meer lees je in deze mailing!
Sport- maar vooral voedingssupplementen lijken helaas door milieuvervuiling steeds meer nood dan luxe te worden:
Bodemvervuiling op de plekken waar wij ons voedsel groeien heeft geleid tot verlies van voedingsstoffen in ons voedsel. Tegelijkertijd heeft algehele milieuvervuiling ervoor gezorgd dat wij schadelijke stoffen binnenkrijgen via onder andere de lucht, het water, maar ook ons voedsel. Om ons lichaam van deze schadelijke stoffen te ontgiften, hebben wij juist meer voedingsstoffen nodig. Helaas is dat dus in mindere mate aanwezig in ons voedsel tegenwoordig, om dezelfde reden: milieuvervuiling.
Hiermee willen wij natuurlijk niet zeggen dat je niet genoeg voedingsstoffen kúnt halen uit je normale dieet, maar wel dat je er goed op moet letten om dat dagelijks met voeding binnen te krijgen. Wij raden aan dat als je van plan bent sport- of voedingssupplementen te gebruiken, je eerst een professional raadpleegt die jou daarmee kan helpen! Voedingssupplementen zijn nooit een vervanging voor een gebalanceerd dieet.
Verschillende soorten supplementen
Sport- en voedingssupplementen zijn aanvullingen op je dagelijkse voeding. Dit kan in de vorm van pillen, poeders, druppels, capsules, voedsel of drankjes. Hoeveel baat men heeft bij het nemen van dit soort supplementen hangt af van het voedingspatroon. Het lichaam neemt voedingsstoffen in pillen gemakkelijker op dan de voedingsstoffen in eten. Daarom worden supplementen vaak gebruikt door mensen die meer van een bepaalde voedingsstof nodig hebben. Maar het nemen van supplementen heeft niet of nauwelijks zin als je er naast geen gebalanceerd dieet hebt.
In deze mailing ligt de focus voor sport supplementen op eiwit-supplementen omdat deze de meest gebruikte sport supplementen zijn. Voor voedingssupplementen kijken we naar vitaminen en mineralen.
Eiwitten/proteïne
Het innemen van extra eiwitten via een supplement wordt vaak gedaan met het doel spieren te herstellen na intensief sporten en spiermassa op te bouwen. Eiwit-supplementen zijn er in twee verschillende soorten: Whey- of wei-eiwit en caseïne-eiwit.
Whey-eiwit is een bijproduct van melk dat vrijkomt tijdens de productie van kaas en wordt snel in het lichaam opgenomen. Caseïne-eiwit is ook afkomstig van melk maar wordt minder snel in het lichaam opgenomen. Beide soorten zijn gunstig voor verschillende doeleinden.
Eiwit-supplementen komen meestal in poedervorm voor en worden ook vaak proteïnepoeder genoemd. Ze zijn er echter ook in andere vormen; bijvoorbeeld een proteïnereep.
Naast melk kunnen eiwit-supplementen ook uit andere dierlijke of ook plantaardige bronnen komen. Denk hier onder andere aan soja, zaden, erwten, en zelfs insecten!
Vitamines
Vitamines zijn voedingsstoffen die in kleine hoeveelheden voorkomen in eten en drinken. Het lichaam kan vitamines niet (genoeg) zelf aanmaken, het zijn dus essentiële voedingsstoffen. Ons lichaam heeft vitamines nodig voor een normale groei en ontwikkeling en om gezond te blijven.
Voor een volledige lijst van vitamines en waarvoor ze nodig zijn, check deze pagina van het voedingscentrum.
Een aantal vitamines die veel in supplement-vorm voorkomen zijn vitamine D, vitamine K en vitamine B12. Ook multivitamine is een veelvoorkomend voedingssupplement. Dit supplement bevat alle 13 vitamines en een aantal mineralen die in groente en fruit voorkomen.
Mineralen
Mineralen zijn ook stoffen die in kleine hoeveelheden in voedsel voorkomen en nodig zijn voor goede gezondheid en normale groei, net als vitamines. Ook kan het lichaam mineralen niet zelf aanmaken.
De mineralen die je lichaam nodig heeft zijn: Calcium, magnesium, fosfor, kalium, natrium en chloor. Voor een lijst van mineralen waarvan je lichaam er minder nodig heeft, en om te lezen over de werking van verschillende mineralen, kijk op deze pagina van het voedingscentrum.
Hoe worden supplementen gemaakt? Is het duurzaam?
In dit stuk gaan we kijken naar de duurzaamheid van verschillende soorten sport- en voedingssupplementen. We kijken naar de ingrediënten en het productieproces.
Proteïnepoeder van zuivelafkomst
Zoals eerder genoemd is whey-proteïne afkomstig uit melk, specifiek gewonnen tijdens het proces van kaasproductie. De impact op het milieu van dit product begint dus aan het begin van de prouctieketen met dezelfde impact als dat van melk. In de kaasfabriek wordt de melk behandeld met enzymen, waardoor het gescheiden wordt tot een vloeibaar en een stevig gedeelte. Whey bevindt zich in het vloeibare gedeelte en caseïne in het stevige gedeelte. Van de vloeibare whey kan geen kaas gemaakt worden, de kaas wordt gemaakt van het stevige gedeelte waar ook de caseïne zich bevindt. De whey-proteïne is nu vloeibaar en heeft geen smaak. Op een andere afdeling wordt het door middel van hete en warme lucht gedroogd en blijft er een poeder over. Het poeder wordt daarna gefilterd zodat er zoveel mogelijk eiwitten en zo min mogelijk koolhydraten en vetten achterblijven.
Is het duurzaam?
Whey is een soort bijproduct van de kaasproductie. Daarom zou je kunnen zeggen dat het best duurzaam is. Toch moet je al uitgaan van de impact van de productie van melk. Melkproductie heeft een milieu-impact op verschillende vlakken: landgebruik, watergebruik, broeikasgassen en overige vervuiling en natuurlijk de impact op het dier. In onze topic mailing: food habits over de impact van melk kan je hier in meer detail over lezen.
Caseïne is geen bijproduct van de kaasproductie. Het stevige gedeelte dat uit de melk komt, waar de caseïne zich bevindt, wordt namelijk gebruikt voor de kaasproductie. Proteïnepoeder met caseïne is dus op dat vlak minder duurzaam dan dat van whey.
Proteinepoeder en -repen van insecten
Zoals eerder genoemd kan een eiwit supplement ook gemaakt worden van insecten. Als er van krekels proteïnepoeder wordt gemaakt dan bestaat de droge stof uit bijna 60% proteïne die alle 9 essentiële aminozuren bevat. Daarnaast bevat krekel veel vitamine B12, calcium en ijzer. In veel delen van de wereld zijn insecten al een normaal deel van het dieet, zo worden ze wereldwijd door meer dan 2 miljard mensen regelmatig gegeten!
Om van insecten een poeder te maken, moeten ze eerst gedood worden. Dit wordt op zo’n manier gedaan dat het als pijnloos gezien wordt voor de beestjes. Insecten kunnen hun metabolische processen verlangzamen in tijden van nood, en in een soort winterslaap gaan. Door de temperatuur zodanig te laten zakken dat een insect in ‘winterslaap’ gaat, kan hij pijnloos gedood worden. Hierna worden ze verpulverd en zo ontstaat er een smaakloze poeder.
Is het duurzaam?
Eiwitten uit insecten hebben over het algemeen een minder grote milieubelasting dan die uit bijvoorbeeld vlees, of zuivel.
Zo levert ongeveer 4 liter water zo’n 6 gram rundvlees op, terwijl het wel 72 gram aan krekels kan opleveren! Daarnaast kosten insecten minder land en minder voedsel om te produceren dan welke andere dieren dan ook. Ze kunnen namelijk vaak graan of groenten eten die wij anders als afval weg zouden gooien. En zijn ze effectiever in het omzetten van het voedsel dat ze eten naar nuttige eiwitten. Krekels bijvoorbeeld hebben 12 keer minder eten nodig dan koeien om dezelfde hoeveelheid eiwitten te produceren. Ook planten insecten zich heel snel voort en creëren daardoor snel grote populaties.
Daarnaast is het natuurlijk overbodig om te zeggen dat eiwitten op basis van krekels niet vegan zijn. Het is gemaakt van insecten, en ook al worden zo, zoals gezegd, pijnloos gedood, dit is wel iets waar je zelf geen moeite mee moet hebben. Het is naar ons idee wel zeker een aanrader als je de zuivelpoeder variant wilt vervangen met een insecten poeder variant.
Wil je proteïnerepen op basis van krekels eens uitproberen? In de Ekoplaza vind je het merk Kriket, geproduceerd in een circulair Brussels landbouwproject. Ekoplaza verzorgt zelfs proeverijen in sommige steden.
Ook bij JIMINI’S kun je terecht voor krekelrepen en kun je zelfs eiwitrijke pasta kopen. De ingrediënten zijn 83% biologisch, en alle insecten worden in Nederland gekweekt.
DIY Tip!
Wil je nou graag weten waar je eiwitten vandaan komen, zeker weten dat het gemaakt wordt met weinig impact op het milieu, en niet uit grote felgekleurde plastic potten komt? Maak het lekker zelf! Wij kwamen op de site van de Hippe Vegetariër een heel handig artikel tegen met meerdere recepten om je eigen eiwit poeders te maken. Wij geven je eentje hieronder, maar lees vooral de rest van het artikel als je meer uitleg over verschillende soorten eiwitten wilt, en wilt weten welke voedingsmiddelen een hoge BW (Biologische Waarde) hebben.
Recept:
20 gram rode linzen
20 gram witte rijst
30 gram havermout
10 gram kikkererwten
Was en/of spoel de verschillende ingrediënten van te voren goed af en dep ze droog. Daarna kun je ze eventueel toasten voor extra smaak. Doe dit in een wok (zonder olie!) en blijf de wok constant draaien tot de ingrediënten een licht goud-bruin kleurtje hebben. Maal vervolgens alle ingrediënten tot een zeer fijn poeder in een keukenmachine (blender of koffiebonen maler kan ook). Bewaar het poeder in een luchtdichte verpakking en gebruik het op dezelfde manier waarop je kant-en-klaar poeder zou gebruiken.
Smaaktips
De smaak van deze eiwitpoeders is anders dan die van kant-en-klare poeders uit de winkel, omdat ze 100% natuurlijk zijn en ongezoet. Hierdoor zijn ze heel geschikt om te verwerken in een recept (voor bijvoorbeeld herstel pannenkoekjes, brood, cakes en muffins), maar meng je deze DIY eiwit poeders in een pure shake met alleen water of ‘melk’, dan is het lekker om een smaakmaker of natuurlijke zoetmaker toe te voegen aan je poeder, zoals vanille of cacao.
(Multi)vitamines en mineralen
Voedingssupplementen kunnen zowel natuurlijk als synthetisch geproduceerd worden. Natuurlijke varianten bevatten vitamines en mineralen die uit de natuur komen. Hoe deze vitaminen en mineralen verzameld worden is echter vaak niet duidelijk.
In supplementen zitten vooral synthetische of industrieel geproduceerde vitamines en mineralen. Ze worden in fabrieken gemaakt en zijn het resultaat van een reeks, voor ons ingewikkelde (als we voor onszelf spreken), chemische bewerkingen. Als basis kan olie gebruikt worden waarmee de moleculaire structuren van vitaminen en mineralen worden nagemaakt door de toevoeging van verschillende chemicaliën en hoge temperaturen.
Is het duurzaam?
De verpakking
Het eerste waar je tegenaan loopt als je supplementen gaat kopen is natuurlijk de verpakking. Er is veel plastic in supplementen-land. Er zijn ook wel vitamines in glazen potjes, maar ze zijn moeilijk te vinden, en meestal wat prijziger. Deze zijn wel beter te recyclen dan de plastic potjes en ook de aluminium strips waar vitaminen wel eens in komen, dus als je het je kunt veroorloven is dat de keuze met de minste impact als je nadenkt over grondstoffen die gebruikt moeten worden. Maar anders is het natuurlijk altijd een goed idee je verpakkingen te recyclen of er een leuk upcycle project van te maken!
Productieproces
Voor de natuurlijke supplementen is het van belang hoe de planten die gebruikt zijn voor het supplement gekweekt worden. Denk hier bijvoorbeeld aan of het biologisch en/of non-GMO is. Bij synthetische supplementen gaat het vooral om hoe het productieproces binnen de fabriek eruit ziet.
Een voedingssupplement op zichzelf is meestal niet zo duurzaam in de productie, maar er zijn al wel bedrijven die zich inzetten voor duurzaamheid. Marijn Roethof van Soulstores legt de focus op drie merken die zich hiermee bezig houden: Bonusan, Solgar (ook te koop bij Ekoplaza) en Eqology. Het bedrijfspand van Bonusan bijvoorbeeld is voorzien van verschillende duurzame technieken en heeft een A+-energielabel. Ook werkt de klimaatinstallatie voor het productieproces op duurzame energie.
Bij Solgar kiezen ze onder andere voor een milieuvriendelijke productiewijze, natuurlijke ingrediënten (als het kan van biologische teelt) en voor GMO-vrije grondstoffen (grondstoffen zonder genetisch gemanipuleerde organismen). Ook maken zij gebruik van recyclebare glazen potten, milieuvriendelijk papier en kiezen zij voor natuurlijke geur-, kleur- en smaakstoffen. Voor vegetariërs of veganisten hebben zij ook meerdere opties. Het merk Eqology test geen enkel product op dieren en is MSC-gecertificeerd, dit betekent dat ze alleen gebruikmaken van duurzame visvangst (bij bijvoorbeeld supplementen op basis van visolie).
Probeer voor jezelf te bepalen wat voor jou het zwaarste weegt, en waar jij de focus op wilt leggen bij het aanschaffen van je vitamines en mineralen. Zo kan je zelf conclusies trekken over de duurzaamheid van een product op vlakken als energiegebruik, watergebruik, vervuiling, enzovoort, en hoe belangrijk jij elk aspect vindt. Bij natuurlijke supplementen is het bijvoorbeeld mogelijk dat er dierlijke bestanddelen in zitten, zoals bij Omega-3 wordt er gebruik gemaakt van visolie. Wil je graag vegan supplementen? Neem dan een kijkje bij het assortiment van Holland&Barett. Wil je zeker zijn dat de natuurlijke ingrediënten vervaardigd zijn met zoveel mogelijk respect voor het milieu? Zorg dan dat je een biologisch merk neemt.
Het is lastig om conclusies te trekken over de algehele duurzaamheid van supplementen. Toch hopen we dat deze mailing je meer inzicht heeft gegeven over hoe bepaalde supplementen gemaakt worden en waar je op kan letten bij het kopen van een bepaald merk. Voor eiwit-supplementen is het verhaal wat duidelijker. Toch zouden we pleiten voor het lekker zelf maken van je eiwitten; wel zo leuk, en zo weet je altijd wat er in zit, en waar het vandaan komt! Maar bedenk vooral: als je veelzijdig genoeg eet, heb je waarschijnlijk geen supplementen nodig. Je hebt niet meer nodig dan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid. En zo vermijd je een stapel plastic potjes in je huis.
