Geschreven in September 2019

Deze mailing staat in het teken van vleesvervangers: etenswaren die bedoeld zijn om de functie van vlees als maaltijdcomponent te kunnen vervangen. Denk bijvoorbeeld aan een vegaburger, vegetarisch gehakt, of tofu. Deze mailing is niet alleen interessant voor veganisten en vegetariërs, maar voor iedereen die het lekker vindt om soms te variëren, nieuwe dingen te proberen, en/of hun vleesconsumptie probeert te verminderen!

De term vleesvervangers kan het idee geven dat deze op zich geen volledig waardige producten zijn. Dat is natuurlijk niet zo. Ze heten vleesvervangers omdat het de bedoeling is dat ze de voedingswaarden die je veelal in vlees vindt kunnen vervangen zonder dat je vlees hoeft te eten. Er wordt wel kritiek gegeven op de term, omdat niet elke ‘vleesvervanger’ dezelfde hoeveelheid eiwitten, ijzer en B12 bevat. Zorg altijd dat je in de gaten houdt dat je dit genoeg binnen krijgt als je vlees begint te vervangen in je maaltijden. Dit kan door het toevoegen van bijvoorbeeld noten, paddenstoelen en peulvruchten. En ook belangrijk: varieer, en maak lekker veel zelf!

Steeds meer mensen eten minder vlees: een enquete van RTL nieuws laat zien dat wel 54% van de Nederlanders probeert minder vlees te eten. Vleesvervangers worden in de laatste jaren ook steeds meer verkocht in Nederland. In 2017 genereerden ze namelijk 80 miljoen euro aan omzet en in 2018 was dit al ruim 97 miljoen euro. Daarnaast is het aanbod ook erg gegroeid, in 2017 en 2018 zijn er 166 nieuwe vleesvervangers in de schappen van onze supermarkten verschenen!

Toch nam de totale vleesproductie per persoon in Nederland niet af in de jaren 2016 en 2017. Veel mensen zeggen vleesvervangers toch te duur of te ingewikkeld te vinden of compenseren na een dagje zonder vlees weer met extra veel vlees de volgende dag, zegt consumptiepsycholoog Hans Dagevos. Volgens een artikel van One World heeft het ook te maken met supermarkten die steeds meer reclame voor vlees maken en zo de consument in die richting duwen.

Wij willen met deze mailing echter aankaarten dat niet elke vleesvervanger per definitie duurzamer is dan vlees. Het verschilt erg per product en zijn ingrediënten en productieproces. Daarnaast willen we met jou duurzame vleesvervangers delen met authentieke vlees smaak en ook een aantal vleesvervangers die écht anders zijn dan vlees aanraden.

Hoe plantaardiger hoe beter

Zoals we wel in onze Topic Mailings: Food Habits hebben besproken is de impact van dierlijke producten zoals vlees, zuivel en eieren over het algemeen hoger dan dat van andere voedingsmiddelen zoals fruit, graan en groenten.

Melk en kaas zijn ingrediënten die veel worden gebruikt in vleesvervangers. De impact van kaas is nog hoger dan dat van melk. Wanneer een vleesvervanger veel kaas bevat, zoals een kaasburger, is de impact ervan vergelijkbaar met dat van rundvlees. Wanneer een vleesvervanger veel melk bevat, zo’n 50%, is de impact vergelijkbaar met dat van varkensvlees en kippenvlees.

Daarnaast wordt ook kippenei-eiwit gebruikt in vleesvervangers om een bepaalde structuur en smaak te kunnen creëren. Veel vleesvervangers bevatten voor ongeveer 4% kippenei-eiwit, wat best veel is als je in gedachten houdt dat voor het maken van 1 kg kippenei-eiwit bijzonder veel eieren nodig zijn. In sommige vleesvervangers worden al tarwegluten of aquafaba (het kookvocht van kikkererwten of bonen) gebruikt als alternatief voor kippenei-eiwit.

Vleesvervangers kunnen naast zuivel ook van compleet plantaardige ingrediënten gemaakt worden. Denk in dit geval aan soja, graan, peulvruchten, bonen, zeewier en meer! In het geval van soja in het bijzonder is het wel van belang dat deze op duurzame wijze is geteeld. Hierover hebben we het ook gehad in onze Topic Mailings: Food Habits, lees daar meer over soja.

Volgens de info die we net met je gedeeld hebben geldt dus: hoe plantaardiger de vleesvervanger is, hoe beter. Echter verschilt de precieze impact nog steeds per merk en product omdat er net andere ingrediënten en productiemethoden worden gebruikt.

Bij de komende stukken over de algemene impact van vleesvervangers versus dat van vlees worden vleesvervangers grotendeels gemaakt van melk of kaas niet meegerekend. Dit is omdat we daarvan al hebben vastgesteld dat de impact soortgelijk is aan vlees.

De impact van vleesvervangers

Energieverbruik en CO2 uitstoot

De productie van vleesvervangers kan hoog zijn in energieverbruik. Dit komt voornamelijk door de teelt van de ingrediënten en het verwerken van het product. Toch is de CO2 uitstoot die komt kijken bij de productie van vleesvervangers over het algemeen wel degelijk lager dan dat van vlees, blijkt uit een onderzoek van de Consumentenbond over de milieu-effecten van vleesvervangers:

De voornaamste reden dat de CO2 uitstoot bij de productie van vleesproducten zoveel hoger is heeft te maken met de dieren waarvan het vlees komt. Zo zie je dat kippenvlees minder uitstoot heeft dan varkensvlees, wat weer minder uitstoot heeft dan rundvlees. Het ligt dus voornamelijk aan hoeveel CO2 het dier uitstoot waarvan het vlees gemaakt wordt.

Water- en landgebruik

Het water- en landgebruik voor vleesvervangers is over het algemeen lager dan dat van vlees. Dit komt vooral omdat er voor de productie van vleesvervangers geen dieren komen kijken die de hoeveelheid benodigd land en water sterk verhogen. Zo zien we dan ook dat er soortgelijke verhoudingen tevoorschijn komen als bij de CO2 voetprint hierboven:

De echtheid van vleesvervangers

Tegenwoordig is het soms echt moeilijk het verschil tussen een vleesvervanger en echt vlees te kunnen proeven. Dit laat ook de smaaktest van de Consumentenbond uit 2017 zien: Een kwart van de proefpersonen vond een maaltijd met vleesvervangers lekkerder dan met vlees, terwijl een derde echt vlees dacht te eten!

De reden dat vleesvervangers zoveel op vlees lijken is omdat producenten zich bij vleesvervangers sterk op bestaand vlees richten, denk aan vegetarische varianten van bijvoorbeeld een varkensworstje of shoarma. Dit komt weer omdat van een marketingperspectief het makkelijker is iets te verkopen dat lijkt op wat men al kent en lekker vindt.

Twee beroemde merken die vleesvervangers produceren zijn De Vegetarische Slager en Beyond Meat. Deze zijn beide verkrijgbaar in de supermarkt (maar beide ook aan de prijzige kant). Volgens de smaaktest van de Consumentenbond in 2017, was de soja burger van Albert Heijn ook erg authentiek in vlees smaak (en deze is ook iets minder duur). Hieronder willen we een paar producten van deze merken met je delen, dan zie je dat ze er net zo authentiek uit zien als het echte ding!

De Beyond Burger van Beyond Meat is 100% plantaardig!

De Vegeterrier van De Vegetarische Slager is 100% plantaardig!

Ook de Beyond Sausage van Beyond Meat is 100% plantaardig!

Deze vegetarische saucijzenbroodjes van De Vegetarische Slager zijn voor meer dan 50% plantaardig!

Geen vlees maar net zo lekker

Ook vleesvervangers die niet op vlees lijken, maar echt hun eigen smaak hebben, kunnen de plek van vlees in een gerecht innemen. Je hebt dan wel een heel andere maaltijd, maar dat betekend niet dat die niet net zo lekker is! Denk bijvoorbeeld aan falafel in plaats van shoarma of döner.

Je kan zelf gerechten creëren die net een beetje anders, maar wel net zo lekker, zijn als het eten dat je gewend bent door het gebruik van vleesvervangers. Hieronder willen wij een aantal suggesties doen, ga lekker de keuken in en probeer het zouden wij zeggen!

Spaghetti met tomatensaus en gehaktballetjes

Het eerste recept is een klassieke spaghetti met tomatensaus en ”gehaktballetjes”… gemaakt van aubergine! De aubergine geeft het nog steeds een soortgelijke structuur en de smaak kan je helemaal bepalen doormiddel van kruiden en specerijen. De aubergine balletjes zijn heel leuk om zelf te maken, maar als je daar nou eenmaal geen tijd voor hebt kan je ook kant-en-klare vegetarische gehaktballetjes kopen bij de supermarkt. Ook heel lekker!

AVG’tje

Onze Nederlandse favoriet: Aardappels, vlees en groenten. Hier kan je makkelijk het stukje vlees vervangen voor een vleesvervanger zoals een vegetarische schnitzel of een van de vele andere opties die je tegenwoordig in de supermarkt vindt! In het recept hiernaast gebruikt ze een oosterse schijf van het merk Vivera. Die raden wij ook aan, hij is namelijk 100% plantaardig en 100% lekker!

Pitabroodjes

Zoals hierboven al genoemd: in plaats van shoarma of döner in je pitabroodje kan je ook falafel nemen. Het is een heel andere ervaring, maar ook super lekker!

Falafel is niet heel moeilijk om zelf te maken, maar is ook beschikbaar in de supermarkt bij de vleesvervangers. Door het zelf te maken bespaar je wel geld en je kan er in een keer heel veel maken en ze daarna in de vriezer bewaren. Super handig dus!

We hopen dat deze mailing en vooral de lekkere recepten je hebben gemotiveerd om vleesvervangers te (blijven) proberen! Ken jij nog meer goede recepten met vleesvervangers? Deel ze dan met ons via de Facebook groep!

Introducing: Jackfruit

Hebben jullie wel eens gehoord van jackfruit? Het is een fruitsoort die op zichzelf heel neutraal van smaak is en waarvan het vruchtvlees makkelijk alle smaken opneemt. Hierdoor kan je het heel goed kruiden en marineren. Als je het lang genoeg laat sudderen krijgt het een vlezige structuur. Het is onder andere beschikbaar bij de meeste Albert Heijn’s. Lees er hier meer over en lees ook hoe je van jackfruit een super lekker vegan pulled pork kan maken! Het is steeds populairder aan het worden als vegan optie, maar bedenk wel dat het een product is dat uit Thailand wordt gehaald. Houdt je consumptie hiervan dus, met dit in je achterhoofd, ietwat minimaal.

Seitan – Sei, watte?

Seitan ja. Het is een super eiwitrijke vleesvervanger gemaakt van tarwe-eiwit, met een ‘vlezige’ structuur. Het wordt ook wel ‘de koning van de vleesvervangers’ genoemd. Seitan wordt al ruim 1000 jaren gebruikt in onder andere de Japanse en Chinese keuken, maar is bij ons in de Europese keuken nog vrijwel niet bekend. En dat terwijl het een super veelzijdig product is! Je kunt het kopen in de winkel, zoals bij de Ekoplaza.

Maarrrrrr, je kunt het ook zelf maken! We hebben een super leuke online cursus voor je gevonden waar je alle nuttige informatie over seitan leert, het zelf leert te maken, en heerlijke recepten krijgt!

Krijg nu korting op je Online Seitan workshop!

Krijg 13,- korting op de cursus.
Vind de code op onze kortingspagina. Klik hier.
Geldig t/m 31 december 2019.

En krijg voor 24,- ipv 37,-:
–> 4 modules met kookvideo’s en info over seitan
–> Onbeperkt (24/7) toegang tot de workshop ‘Koken Met Seitan.’
–> Printbare fiches van de recepten

Deze maand OneWorld actie voor Klooker leden!

OneWorld brengt dagelijks journalistieke verhalen uit de hele wereld: van mensenrechten tot duurzaamheid. Onderzoekend, activerend en altijd oplossingsgericht.

Word Vriend van OneWorld voor € 4 per maand (i.p.v. € 6) en ontvang OneWorld Magazine tien keer per jaar, print én/of digitaal. Zo steun je verhalen die er toe doen én lees je wat je zelf kan doen om de wereld een beetje eerlijker en duurzamer te maken.