Wat maakt een schoen een duurzame schoen?

Geschreven in juli 2018.

DUURZAME SCHOENEN

Uit het World Footwear Yearbook (2017) blijkt dat in 2016 23 miljard paar schoenen zijn geproduceerd, bijna allemaal in Azie. Die industrie is nog niet erg duurzaam en nog lang niet zo op de radar als de impact van de kledingindustrie, dat lees je ook in dit artikel. Dus hoog tijd voor wat aandacht voor schoenen: wat maakt een schoen een duurzame schoen? 

Allereerst de grondstoffen, daar zijn heel wat duurzame alternatieven voor. Hier een samenvatting van de meest voorkomende onderdelen van een schoen. 

• Leer. Hierbij spelen twee vragen een rol: waar komt het leer vandaan en hoe wordt het bewerkt. Duurzamer leer wordt gemaakt van leer dat anders was weggegooid (bijv. als restproduct uit de vleesindustrie) en wordt natuurlijk gelooid, zonder zware chemicalien die belastend zijn voor het milieu. Het voordeel van leer is dat het heel lang mee gaat, het nadeel is dat er dierlijk materiaal voor wordt gebruikt. 
• Textiel. Hier geldt het zelfde verhaal als de kledingindustrie. Synthethisch textiel is niet duurzaam, het is milieubelastend zowel in productie als uiteindelijk op de afval hoop. De uitdaging wordt om meer schoenen te maken van jute, hennep, bamboe enzovoorts. Daar valt nog heel wat te experimenteren. Zo is er zelfs al koffiedik gebruikt om schoenen van te maken. Gerecycled polyester is ook een stap in de goede richting. 
• Lijmstoffen. Deze zijn essentieel om de zool met de rest van de schoen te verbinden. Maar de stoffen die daarvoor gebruikt zijn, worden vaak met behulp van straling of enorm hete ovens uitgehard. Met alle gevolgen van dien. 
• Schuim polymeren. Het comfort van de hedendaagse schoen (met name de sneaker) ontstaat door het gebruik van een synthethische schuimlaag. De grondstof daarvoor kan worden vervangen door plant-based materiaal, bijvoorbeeld soja bonen. 
• (Synthethisch) rubber. Hierbij is het van belang dat we overstappen op natuurlijk rubber in plaats van het vervuilende synethethische rubber. Dat moet natuurlijk wel met respect voor de natuur. Bovendien worden er ook al autobanden gerecycled tot zool. En zelfs kauwgom uit Amsterdam is verwerkt tot schoenzool. Genoeg mogelijkheden dus!

Ten tweede: bijna alle schoenen die we in heel de wereld kopen, zijn geimporteerd uit Azie. Zo blijkt uit een artikel dat van de geconsumeerde schoenen in 2014 in de Verenigde Staten maar liefst 98,3% geimporteerd was (al dan niet uit Azie). Dat betekent dat iedere schoen er al een vliegreis op heeft zitten voordat jij ‘m aantrekt. Dus hoe lokaler geproduceerd, hoe beter!

Bron: World Footwear Yearbook, 2017.

Ten derde, hoe weten we of schoenen eerlijk zijn gemaakt? We bekommeren ons meer en meer om de werkomstandigheden van de arbeiders in de kledingindustrie, maar voor de schoenenindustrie zouden we dat net zo moeten doen. We moeten het nu doen met de keurmerken van de kledingindustrie, die af en toe ook van toepassing kunnen zijn op schoenen. 

Tot slot is de verwachting dat er komende tijd stappen worden gezet in het design van schoenen. Dat is nu nog helemaal niet gerichte op circulariteit, terwijl schoenen bijna altijd als afval eindigen. Met de schoenen die nu worden gemaakt is het heel lastig om daar bruikbare onderdelen uit te halen en te recyclen, maar met aanpassing in materiaalkeuze en design kan daar veel winst worden behaald. Bovendien is ook de kwaliteit van belang: hoe langer een schoen mee gaat, hoe kleiner de ecologisch voetafdruk wordt. Werk aan de winkel voor schoenenland! 

Het aanbod van duurzame schoenen is vaak op een van deze punten verbeterd, maar we zijn nog lang niet zo ver dat je 100% duurzame, fairtrade, recyclebare, lokaal getransporteerde schoenen kan kopen. 

NAE
Nae is een Portugees schoenenmerk, met een vegan en duurzame filosofie. Ze werken met alternatieve materialen, zoals kurk, ecologische microfibers, ananas bladeren en plastic van gerecyclede pet-flessen. Of met gerecyclede airbags en banden, zoals de schoenen hierboven! Ze hebben een uitgebreid assortiment, voor zowel dames als heren. En heren, check onze favoriet hier. 

Je kunt ze bestellen via hun eigen webshop of via de Nederlandse webshop EN&. 

MATT&NAT
Het merk is ontstaan in Canada en heeft zich laten inspireren door de mooie materialen (MATT) uit de natuur (NAT). In de loop van de tijd is er verder geëxperimenteerd met gerecyclede materialen, zoals gerecyclede nylons, karton, rubber en kurk. Sinds 2007 gebruiken ze alleen 100% gerecyclede plastic flessen voor de voeringen. Onlangs zijn er gerecyclede fietsbanden toegevoegd aan hun collectie basismaterialen. Ze richten zich ook op eerlijke en sociaal verantwoorde productie en transparantie. 

Je kunt MATT&NATT online bestellen, maar er zijn ook meerdere verkooppunten in Nederland, storelocater vind je hier. 

VEJA
In 2004 zijn twee Franse jongens gestart met Veja, om anderen te inspireren met een business model gebaseerd op People, Planet, Profit. Inmiddels gaan deze hippe sneakers heel de wereld rond! Ze worden eerlijk gemaakt in Brazilie en ze gebruiken zo veel mogelijk duurzame materialen (biologisch katoen, natuurlijk rubber) en werken toe naar een supply chain die steeds transparanter wordt. 

Veja is in heel wat Nederlandse webshops en winkels te koop, check hier voor de verkooppunten. Uiteraard kan je ook via Veja zelf bestellen.

VIVO Barefoot
Dan nog even iets heel anders. Doen we er wel goed aan om schoenen te dragen? Je voet bevat meer dan 200.000 zenuwuiteinden, die je lichaam van informatie voorzien – sensory feedback: door het dragen van schoenen maak je daar amper gebruik van. VIVO Barefoot heeft hier een oplossing voor bedacht; schoenen die eigenlijk geen schoenen heten, maar een soort hoesje om je voeten, waarme je voet nog zoveel mogelijk sensorische informatie kan oppikken van de oppervlakte waar je loopt, rent, klimt of springt. Bovendien zijn ze heel innovatief met hun materiaalkeuze: van gerecyclde plastic flessen tot algen, en het leer dat ze gebruiken is duurzaam (natuurlijk gelooid en bijproduct). 

DUURZAME ZOMERSCHOENEN

TOMS
Het is allemaal begonnen met het One for One principe: voor ieder verkocht paar schoenen, doneert TOMS een paar aan kind in nood. De oprichter Blake Mycoskie begon daarmee in 2006 en inmiddels zijn er 86 miljoen schoenen weggegeven.

Maar inmiddels helpen ze heel wat gemeenschappen wereldwijd op allerlei manieren: ze voorzien gemeenschappen van educatie en gezondheidszorg, geven water en gezichtsvermogen, doen sociale investeringen en nog veel meer. Maar de schoenen blijven hun grootste trademark. De materialen die daarvoor worden gebruikt proberen ze steeds duurzamer te maken. Zo maken ze o.a. gebruik van biologisch katoen en hennep, verpakkingen bestaan grotendeels uit recycled afval en binnen de collectie vind je ook een groot assortiment aan vegan schoenen. 

• SPECIALE KLOOKERKORTING: ontvang nu 10% korting op je nieuwe TOMS met de code ‘KLOOKER2018’, geldig t/m 31-8-2018 (niet geldig i.c.m. met andere actie’s).

Esgii
Esgii (spreekt uit: eskie) is het Mongoolse woord voor vilt. Alle viltproducten die Esgii importeert zijn handgemaakt en duurzaam. Elk item is gemaakt met zorg voor mens, dier en milieu. De viltproducten komen uit Mongolië op basis van eerlijke handel. Elk product heeft een bijzonder verhaal en levert een positieve bijdrage aan een betere wereld!

Voor de zomer hebben ze deze Gurus Slippers in hun webshop opgenomen, gemaakt van natuurlijk rubber uit India. Ook die zijn eerlijk gemaakt en met respect voor de natuur (voor iedere verkoop wordt er een nieuwe rubber boom geplant). 

• SPECIALE KLOOKERKORTING: ontvang nu 10% korting op je nieuwe Esgii slippers of sloffen met de code ‘esgii-klooker’ (geldig t/m 31-12-2018).