Geschreven in december 2020
Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.
Dat 2020 een raar jaar was, zal vast niemand ontkennen. Er waren enorme bosbranden in Australië, de Brexit werd een feit, er waren enorme Black Lives Matter-protesten, en ik hoef het eigenlijk niet eens te zeggen, de Covid-19 pandemie. De economie kromp, het vliegverkeer lag stil, de horeca ging dicht, toen weer open, en nu toch weer dicht. Daarnaast stapten we vanwege hygiënemaatregelen weer massaal over op plastic wegwerp verpakkingen in plaats van herbruikbare verpakkingen. Met je herbruikbare to-go beker was je ineens bij veel koffietentjes niet meer welkom. Het was vaak niet meer dan logisch, maar al deze maatregelen hebben wel effect gehad op hoe duurzaam 2020 was. 2020 is misschien nog niet helemaal voorbij, maar wij zochten het vast uit.
Luchtvervuiling
Sinds Covid-19 begin dit jaar Nederland binnenglipte. Zijn er, zoals iedereen ongetwijfeld heeft gemerkt veel maatregelen genomen om te zorgen dat het virus zich niet zou kunnen verspreiden. Iedereen ging zoveel mogelijk thuiswerken, het vliegverkeer lag bijna compleet stil, net als een groot deel van de industrie. Dit had natuurlijk effect op de stoffen die in de lucht terecht kwamen.
Volgens de consultancybureau To70 daalde de stikstofuitstoot rond Schiphol met 74 procent, de CO2-uitstoot verminderde met 79 procent en de uitstoot van fijnstof zelfs met 83 procent. Daarnaast verdween ook vrijwel alle geluidsoverlast rondom Schiphol.
Dat bijna iedereen thuis ging werken, en dat de industrie deels stillag zorgde ook voor een stuk minder auto’s op de weg. Dat was te zien aan de luchtkwaliteit in steden. In maart bleek dat in China de luchtvervuiling sterk afgenomen was. zoals te zien op de beelden van NASA. Die laten de hoeveelheid stikstofdioxide te zien voor en na het begin van de quarantainemaatregelen.
De hoeveelheid stikstofdioxide was in maart met 38 procent gedaald ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor fijnstof lag dat percentage op 34 procent. Dat klinkt misschien als een onbedoeld positief puntje van COVID-19. Maar helaas is de luchtvervuiling in China ondertussen al weer bijna op het oude niveau.
Onderzoekers verwachten dat dit in Europa hetzelfde zal zijn. Begin april schatte het KNMI grofweg dat de corona maatregelen voor Nederland hadden geleid tot een afname van tussen de 20 en 60 procent van de concentraties schadelijke stoffen als koolstofdioxide en stikstofdioxide. Maar het is moeilijk om dit met zekerheid te zeggen, omdat metingen afhankelijk zijn van heel veel factoren, zoals bijvoorbeeld de windrichting en andere weersomstandigheden.
Wat kunnen we hiervan leren?
Als we na de coronacrisis weer op precies dezelfde manier de draad oppakken als voor de crisis, dan zal de luchtkwaliteit er weinig op vooruit zijn gegaan. Maar misschien kunnen we van de crisis wel wat leren. In veel bedrijven leren ze dat werken op afstand vrij makkelijk te doen is voor een hoop mensen. Dit zou een structurele verandering kunnen worden.
Uit verschillende studies is namelijk gebleken dat 40 tot 60% van de mensen in Nederland die nu thuiswerken overwegen om dit na de coronacrisis voor een aantal dagen per week te blijven doen. Als we hierdoor in de toekomst allemaal wat minder in de auto stappen, is dat wel degelijk een positief effect.
Recyclen en plastic
Aan het begin van de corona crisis was de prioriteit natuurlijk gezondheid. Naar de milieueffecten van COVID-19 werd nog weinig gekeken. Dat is natuurlijk niet zo gek, maar daardoor leek het wel alsof we een stapje terug gingen in het verminderen van plastic afval.
De meest voor de hand liggende toename is die van medisch afval. Doordat er in de ziekenhuizen, verzorgingstehuizen, en natuurlijk testcentra nu ontzettend veel beschermingsmateriaal nodig is, dat daarna besmet is, en daarom op hoge temperaturen verbrand moet worden, om ontsmet te worden. Vervolgens komt het in een landfill terecht. Naast al het medisch vanuit ziekenhuizen en andere medische instellingen, gebruiken we zelf ook een boel deels plastic wegwerp mondkapjes, die ook niet goed te recyclen zijn.
Naast medisch afval gebruiken we vaak door Covid-19 in het dagelijks leven ook meer plastic. Het simpelste voorbeeld is dat je bijvoorbeeld vaak je koffie-to-go niet meer in een hervulbare beker mee mag nemen. Om het risico op besmetting te verkleinen mag je in veel koffietentjes alleen nog wegwerpbekers gebruiken. Ook krijg je in de winkel tegenwoordig geen gratis plastic tasjes meer mee. Maar bij veel online boodschappen services krijg je al je boodschappen wel in een heleboel plastic binnen. Net als veel kleding en andere spullen die je nu misschien online besteld. En al het eten dat je normaal van een bord in een restaurant zou eten, krijg je nu als take away, vaak in plastic bakjes mee.
Dit alles zou minder een probleem zijn als al het plastic netjes gerecycled zou worden. Voor Covid-19 gebeurde dit echter meer omdat plastic recyclen een poosje goedkoper was dan het laten maken van plastic van olie. Op het moment is de olieprijs zo erg gedaald dat dit niet meer opgaat. Het is nu een stuk goedkoper om plastic te laten maken, dan om plastic te recyclen. Daardoor belandt een groot deel van het plastic wat we gebruiken in de verbrandingsoven. Daarom is het nu, nog meer dan eerst, belangrijk dat we letten op ons plastic gebruik. Bestel bijvoorbeeld bij horeca waar niet in plastic wordt verpakt, maar een duurzamer wegwerp materiaal, en gebruik herbruikbare mondkapjes zoals de mooie made-to-order mondkapjes van The Garland Stories.
Wat is er te zien in de natuur?
Vooral in de eerste lockdown zagen we ze veel langskomen. Beelden van de natuur, die zich hersteld van menselijke impact als alle mensen thuis moeten blijven. In Venetië was het water voor het eerst weer helder, en waren er vissen te zien. Zoals we eerder beschreven was er plotseling een stuk minder smog in veel grote steden in Azië. In Wales wandelden de wilde berggeiten zelfs een dorpje binnen, toen alle bewoners binnen moesten zitten. In Amerika liepen er zelfs Coyotes op de Golden Gate bridge.
Lopende onderzoeken
Die effecten op de korte termijn zijn natuurlijk leuk, en het is mooi om te zien hoe veel verschil het maakt als we ons even terugtrekken.
Er wordt ook onderzoek gedaan naar effecten die je wat minder makkelijk met het blote oog kunt zien. Zo wordt er onderzoek gedaan naar een verband tussen de dalende luchtvervuiling en dat er een stuk minder regen was in het westen van de VS. De theorie hierachter is dat vocht in de atmosfeer condenseert rond deeltjes in de lucht, en vervolgens als regen of sneeuw naar beneden valt. Minder deeltjes in de lucht zou zo dus voor minder regen kunnen zorgen.
Een ander onderzoek kijkt naar de effecten van stedelijke verontreinigende stoffen op de waterkwaliteit en de gezondheid van koraalriffen. Dit onderzoek vindt plaats voor de kust van Belize, het grootste Barrièrerif op het Noordelijke Halfrond. Volgens de onderzoekers werd hier door de pandemie een natuurlijk experiment gecreëerd.
Milieubewustheid
Zien Nederlanders door al de aanpassingen die we hebben gedaan, en hoe de natuur hierop reageert misschien dat we dingen toch anders moeten aanpakken? Uit opiniepeilers blijkt dat Nederlanders zeggen sinds de corona meer bewust te zijn van de gevaren van klimaatverandering. Er is zelfs meer bereidheid om minder te vliegen en minder de auto te pakken.
Meer dan de helft van de ondervraagden vindt dat juist nu het moment is om duurzaamheid hoog op de politieke agenda te zetten. Nu de samenleving al een complete metamorfose ondergaat.
Waar sommigen bang zijn voor een terugval op het gebied van duurzaamheid, omdat met de focus op economisch herstel het milieu in de politiek prioriteit zou kunnen verliezen, zien anderen juist kansen. Als er investeringen gedaan moeten worden om de economie op gang te krijgen, kan deze juist ook gedaan worden in duurzame initiatieven. Ook aan overheidssteun voor bedrijven kunnen aanvullende groene voorwaarden worden gesteld.
