Geschreven in juni 2019.

Lekker lang lezen. In je campingstoel, in de trein, of ’s avonds voor het slapen gaan: we verslinden graag leesvoer, maar wel graag duurzaam alstublieft! Hoe doe je dat, duurzaam lezen?

Één zevende van het gekapte hout is namelijk voor de papierindustrie, dat zijn een heleboel bomen voor onder andere boeken. Je kunt je dus afvragen hoe duurzaam gebonden boeken zijn. Zeker met giftige inkten en schadelijke bindlijm kunnen we maar beter overstappen op een e-reader, toch? Geen hout, geen inkt… Maar ook de productie van e-readers en data-opslag kosten veel energie en grondstoffen. Wat zijn precies de voor- en nadelen van digitaal of op papier? En waar kun je op letten bij je literaire aanschaf?

Papieren boeken

Een boek bestaat bijna helemaal uit papier

De rest is inkt, lijm en coating van de omslag. Bij de totstandkoming van papier wordt hout gebruikt, zelfs voor ‘houtvrij’ papier. In wezen is hout een prima grondstof, tenzij er oerbos voor gekapt is. Het is dus een goed idee te letten op de aanwezigheid van FSC en PEFC keurmerken. Dat betekent in ieder geval een beperkte CO₂-uitstoot en bescherming van de oorspronkelijke bossen. Maar daarmee zijn we er nog niet!

Gelukkig zijn we in Europa een kei in het recyclen van papier

en hoeft niet voor elk boek een boom omver. In Nederland wordt 80% van het papier en karton hergebruikt. Alleen het recyclen van oud papier kost jammer genoeg veel energie. Papier maken van nieuw hout kost zelfs net zoveel energie als van oud papier.

Wat het verschil maakt zit ‘m in watergebruik en de grond die de boom inneemt. Zo kost kringlooppapier 10 tot 15 liter water per kilo papier. Bij helemaal nieuw papier van hout is dat 25 liter water per kilo.

Na zeven keer recyclen zijn de houtvezels te kort om nog papier van te maken, dat betekent dat we altijd bomen nodig blijven hebben voor papier op basis van hout.

Van A naar Boekenkast: een boek heeft transport nodig

Dat transport is hoe dan ook vervuilend voor het milieu. Is het niet door het gebruik van fossiele brandstoffen, dan wel vanwege de CO₂-uitstoot bij het vervoer. Hoe minder vervoer, hoe beter dus! Konden we boeken maar teleporteren…

Geen zin zonder inkt

De inkten in drukwerk zijn vaak giftig en verkregen uit aardolie. Er zijn gelukkig inkten die plantaardige oliën gebruiken in plaats van minerale. Bio-inkten van grondstoffen die blijven groeien, die raken tenminste niet uitgeput.

Every book has it’s cover

Voor de stevigheid worden de kaften gelamineerd, maar dat laminaat is erg vervuilend en niet biologisch afbreekbaar.

Er bestaat wel biolaminaat, dat biologisch afbreekbaar is, dat is een stap de goede richting. Het lastige aanbrengproces gooit nu nog roet in het eten, daardoor kost biolaminaat onderaan de streep net zoveel energie als het gewone laminaat.

E-readers

Een e-reader scheelt ontzettend veel papier

Geen enkele boom hoeft ervoor gekapt en het kost geen tonnen aan water in de productie. Maar waar is het apparaat voor je e-book eigenlijk van gemaakt?

De buitenkant en elektronica

zijn van moeilijk recyclebaar plastic en voor de elektronica aan de binnenkant worden vaak schaarse metalen en mineralen gebruikt. Deze metalen worden gewonnen in landen waar milieubescherming helaas laag op het prioriteitenlijstje staat.

E-books koop je digitaal en dat scheelt enorm in de transportkosten

Maar waar je minder snel aan denkt is dat digitaal verkeer en opslag ontzettend veel elektriciteit gebruiken. 2% van de totale Nederlandse elektriciteit gaat op aan de ICT. Dataverkeer, verkoeling van de datacenters en de productie van nieuwe apparatuur slurpen daadwerkelijk energie. Wel wordt er steeds meer gewerkt aan efficiënte inzet van deze energie, zodat het tegelijkertijd gebruikt wordt voor de verwarming van huizen of kassen.

Wat betreft energiegebruik

is er een wezenlijk verschil tussen tablets en e-readers: tablets gebruiken led-verlichting in het scherm en daarmee meer elektriciteit. E-readers gebruiken ook energie, maar verbazingwekkend weinig. Alleen voor het aan- en uitzetten heb je batterij nodig en voor het ‘omslaan’ van je digitale pagina. Een e-reader is in dat opzicht een betere keuze, al helemaal als je die oplaadt met bijvoorbeeld zonne-energie.

De rekensom

Door de energie en grondstoffen die de e-reader verbruikt zou de e-reader pas minder impact op het milieu hebben dan het papieren boek vanaf 30 tot 70 boeken.

Onderzoeken geven daar geen eenduidge aantallen voor. Een e-reader lijkt dus vooral geschikt voor de échte boekenwurmen onder ons, die tientallen boeken verslinden. Ben jij er ook zoéén?

Hoe word je een duurzame boekenwurm?

Zowel fysieke als digitale boeken laten hun sporen na in de wereld en ieders leesgedrag is anders. Je zult zelf moeten bepalen wat voor soort lezer je bent. Lees je alleen wat boeken tijdens je vakantie? Dan is een nieuwe e-reader niet de meest klimaatneutrale keuze. Je kunt er wel een lenen of huren, zo wordt de e-reader optimaal benut. Je kunt ook altijd kijken of je papieren boek gedrukt is op duurzaam papier, of het papier gerecycled is of misschien kun je zelfs achterhalen of de inkt biologisch is. Maar misschien wel een nog belangrijkere tip: geef elk boek een tweede leven! Neem een abonnement op de bieb, deel je boeken met je vrienden, fans en buren en kijk of je nieuwe boeken tweedehands op fietsafstand kunt krijgen.

Leuk!

Er wordt lekker geëxperimenteerd met alternatief papier. Niet op basis van hout, maar van olifantenpoep, tomatenstengels of steen.

Klooker winactie!

Wil je graag het boek van Jelmer Mommers winnen? Of liever die van Karen Kammeraat? Laat ons weten welke je voorkeur heeft en mail ons jouw antwoord op de volgende vraag:

“Op wat voor manier kun jij je dagelijks leven écht verduurzamen?”

De leukste antwoorden krijgen de boeken thuisgestuurd!

Duurzame boeken

Gewoon goed | Karin Kammeraat

Een hands-on handboek voor de duurzame winkelaar.

Na 25 jaar veldonderzoek mag schrijfster Karen zich een echte expert in duurzaam consumeren noemen. In deze gids deelt ze haar tips & tricks voor duurzame aankopen. ‘Voor elk product is een duurzame variant!’

Dit boek is gedrukt op 100% gerecycled papier, heeft een FSC-keurmerk, een Europees Ecolabel en het Blaue Engel label voor duurzaamheid. De inkt is plantaardig, het boek is gedrukt in Europa voor zo min mogelijk transportkosten en zelfs de kaft is verantwoord, want helemaal zonder laminaat!

Hoe gaan we dit uitleggen | De Correspondent – Jelmer Mommers

Dé klimaatjournalist van De Correspondent, Jelmer Mommers, noemt het zelf een rotonderwerp, de klimaatverandering. Toch krijgt hij het voor elkaar het tot in de puntjes uit te lichten, zonder een vervelend gevoel te creëren. Het sijpelt door de zinnen: we kunnen er zelf wat aan doen!

Voor het drukken van dit boek gebruikte De Correspondent een speciaal eco-lettertype, waardoor er minder papier nodig was voor dezelfde hoeveelheid letters. Het papier komt van Zweedse bomen met FSC keurmerk, het laminaat voor de cover is ecologisch en de bindlijm is de minst belastende die ze vonden.

naar De Correspondent

Het Zero Waste Project | Jessie en Nicky Kroon

We hebben deze fijne bloggers al vaker genoemd, want Jessie en Nicky van Het Zero Waste Project geven wat ons betreft het goede voorbeeld!

Een leven zonder plastic is even schakelen, maar met dit boek helpen de dames je een goed eind vooruit. Van plastic probleem tot plastic oplossingen, want het leven zonder plastic kan heel leuk zijn volgens de auteurs.

Ook Jessie en Nicky hebben over het drukken en binden van hun boek nagedacht: hoewel ze nog geen plasticvrije bindlijm konden vinden, geeft het design van het drukformaat zo min mogelijk snijafval, is de kaft niet gelamineerd, het papier ongebleekt en FSC gecertificeerd en natuurlijk lokaal gedrukt, in Amersfoort!

Korting op Het Zero Waste Project!

Koop Het Zero Waste Project
en krijg 10% Klookerkorting. Check onze kortingspagina voor de code. Klik hier.