fbpx

Klooker

Concrete hulp bij verduurzamen. Samen maken we duurzaam consumeren het nieuwe normaal!

Je bent hier:Home/2019/ November 2019

Archives for November 2019

Rubber: natuurlijk of synthetisch?

Geschreven in november 2019


Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.

Je staat er niet vaak bij stil, maar rubber is niet meer weg te denken uit onze maatschappij. Niet alleen in elastiekjes, autobanden en condooms, maar in minstens 50.000 andere producten wordt natuurrubber toegepast. Rubber van de rubberboom. Maar voor die plantages moet oerwoud wijken en de vraag naar het elastische goedje blijft wereldwijd stijgen. De rek is eruit bij de rubberplantages, maar waar moet het dan vandaan komen? Synthetisch rubber met aardolie als basis? Of zoeken we liever naar goede alternatieven, zoals rubber op basis van… paardebloemen?

In deze mailing lees je waar rubber vandaan komt, waarom we eigenlijk niet meer zonder rubber kunnen, en hoe we dat met zo min mogelijk footprint kunnen doen.

Duizenden jaren huilende bomen

Al in de 15e eeuw schreef Columbus aan zijn koning over de stuiterende ballen die hij zag bij de Indianen in Zuid-Amerika. Nog nooit had hij zoiets gezien, waren ze behekst? De Indianen gebruikten rubber al eeuwen voor hun schoenen, speelballen en religieuze rituelen. Dat maakten ze van wit sap, latex, dat ze aftapten van de bijzondere boom cahuchu: huilend hout.

Rubber groeien en tappen

Origineel komt deze huilende rubberboom, de Hevea Brasiliensis uit Zuid-Amerika, maar tegenwoordig zijn de meeste rubberplantages in Thailand en Indonesië. Om het sap te tappen wordt voor het ochtendgloren een inkeping in de rubberboom gemaakt, dan vloeit de latex het meest door de stam. De latex stroomt langs de inkeping naar beneden en wordt opgevangen in een bakje. Door zuur toe te voegen stolt het sap tot een elastisch goedje, en om het ook bij hitte en kou elastisch te houden, wordt het ‘gevulkaniseerd’ met zwavel. Pas dan heb je echt ‘ons’ rubber. Althans, de natuurlijke variant.

Plantages in plaats van oerwoud

De milieu impact van de rubberindustrie is helaas niet mals. De plantages gedijen het best in tropische gebieden, waar oerwouden moeten wijken voor de beplanting van jonge bomen. Met name Brazilië staat hier bekend om, maar ook in Azië is hier sprake van. Er bestaan gelukkig FSC-gecertificeerde rubberplantages waar geen oerwoud voor is gekapt, maar het is moeilijk om dat terug te vinden in de rubber producten die wij gebruiken. Bovendien veroorzaakt de rubberproductie vervuiling van bodem, lucht en water en zijn de arbeidsomstandigheden op de plantages vaak heel slecht. Op zoek naar een alternatief dan maar?

Synthetisch rubber

Naast dat de rubberindustrie vervuilend is, is er meer vraag naar natuurrubber dan er wordt geproduceerd. Bovendien veroudert het na verloop van tijd. Je ziet dat bijvoorbeeld bij oude elastiekjes goed: ze verliezen hun elasticiteit en brokkelen af. Voldoende redenen om naar een materiaal te zoeken dat geen plantages nodig heeft, maar wel dezelfde elasticiteit heeft. En dat bestaat: synthetisch rubber, rubber op basis van aardolie.

Voordelen van synthetisch rubber

Synthetische rubbers, zoals  chloropreenrubbers, 1,3-butadieenrubbers en butylrubbers hebben zo hun voordelen. Ze zijn ze beter bestand tegen warmte, kou, zonlicht of droogte en daarom langer bruikbaar. Helaas is er ook een groot nadeel, ze zijn allemaal op basis van aardolie, en dat is een fossiele grondstof.

Rubber is vooral voor autobanden

De bekendste vorm van synthetisch rubber is ‘Styreen Butadieenrubber’ (SBR), waar minstens 50% van de autobanden van wordt gemaakt. Zo rond de 45% van de autobanden wordt gemaakt met natuurrubber, dat is maarliefst 70% van de totaalopbrengst uit natuurrubberindustrie. Autobanden zijn daarmee het belangrijkste eindproduct van zowel natuurlijk als synthetisch rubber.

Autobanden zijn echt een probleem

Juist door de grote afname en gebruik, hebben autobanden grote impact. Vaak zijn ze deels synthetisch (langer houdbaar) en deels van natuurrubber (sterker). Het natuurrubber zit dan aan de binnenkant en het synthetisch rubber aan de buitenkant van de band. Er is alleen één heel groot probleem met het synthetische rubber in de banden: ze vormen microplastics bij slijtage en niet zo’n beetje ook. Houd je vast:

“Noors en Duits onderzoek tonen aan dat een derde tot de helft van al het microplastic uit autobandenslijtstof bestaat”

Say what!?

Jep, de gemiddelde Nederlander slijt ongeveer een kilo autoband per jaar. Zo’n duizend ton daarvan belandt in de Nederlandse wateren. 50% daarvan is dus vsan het synthetische SBR en allesbehalve biologisch afbreekbaar. Dat synthetische fijnstof zal daarom als microplastic in het water blijven. Echt een probleem dus.

Scheikundig intermezzo: is rubber dan plastic?

Even tussendoor. Autobanden vormen fijnstof en dat valt onder microplastics. Zijn autobanden dan van plastic? Nee, want plastic en kunstrubbers vallen allebei in een andere categorie van kunststoffen. Plastics zijn thermoharders, kunstrubbers elastomen. Zowel synthetische- als natuurrubbers zijn polymeren, en alle plastics zijn polymeren. Maar andersom hoeft dat niet. De polymeren in natuurrubber zijn geen synthetische polymeren en daarmee ook geen plastic. Snap je het nog? Heel kort door de bocht: alle plastics zijn polymeren, maar niet alle polymeren zijn plastics. ‘t is maar dat je het even weet.

Wat kun je doen?

Áls je auto rijdt, houd dan de volgende tips in je achterhoofd, zodat je banden minder hard slijten:

  1. Rijd niet te hard, zo voorkom je extra frictie met het wegdek in de bochten en bij het wegrijden. Gewoon rustig aan dus!
  2. Zorg dat je banden goed op spanning zijn. Zachtere banden geven meer frictie met de weg, wat zorgt voor snellere slijtage.
  3. Mijd stoepranden en hoge drempels, zeker bij het parkeren. Niet alleen het schuren slijt je banden, maar harde klappen zetten je banden scheef, en je raadt het al: dat geeft extra frictie!

Milieuvriendelijk rubber van paardebloemen

Niet alleen de rubberboom geeft latex af, ook uit andere soorten planten kun je het witte sap verkrijgen. Het vergt nog wat onderzoek om dat efficiënt genoeg te maken, maar de Russische paardebloem is een veelbelovende optie! De eerste autobanden van paardebloemlatex zijn in Duitsland al geproduceerd en ook in Nederland werkt de Universiteit van Wageningen hard aan een milieuvriendelijke rubbersoort. De wortels van de paardebloemwortels maken ook nog eens inuline, wat een perfecte bio-grondstof voor de productie van PEF. Dat is een heel groene vervanger van het op aardolie gebaseerde PET.

Rubber producten met FSC-keurmerk

Het is geen makkie om de herkomst van rubber producten te traceren. Een goed keurmerk blijkt moeilijk te vinden en het FSC-keurmerk wordt niet heel gauw aan rubber producten gekoppeld. Maar ze zijn er wel! Voor fairtrade sneakers met FSC-gecertificeerde rubber zolen, moet je bij Ethletics of Veja zijn. Hetzelfde keurmerk vind je in latex matrassen van Talalay, FairSquare eco condooms, deze fairtrade elastiekbal of in deze tuinhandschoenen.

Yogamatten van natuurrubber

Yogamatten zijn er in allerlei soorten en maten, en wanneer je eco-matten zoekt, bevatten ze in veel gevallen natuurlijk rubber. We hebben geen enkel merk gevonden dat het FSC-keurmerk draagt bij rubberen matten, en weinig transparantie over de herkomst van het rubber. Maar bij het merk Manduka, bekend van het label met kikkertje, geven ze aan dat voor hun rubber absoluut geen Amazone is gekapt. Hun rubber wordt getapt in Taiwan. Ook het merk Jade heeft geen FSC-keurmerk, maar geeft aan dat er geen oerwoud is gekapt voor hun rubber en plant voor elke verkochte mat een boom. Daar valt ook wat voor te zeggen.

Ecomatten

Dat natuurrubber überhaupt de milieuvriendelijkste oplossing is voor je yogamat, valt te betwisten. Hoewel veel van de ecomatten natuurrubber bevatten in plaats van PVC, is de herkomst van het rubber moeilijk traceerbaar. Is er geen oerwoud gekapt, waar komt het dan wel vandaan? En hoeveel kilometers is dat vliegen naar het distributiecentrum in Europa? Bovendien is de levensduur van rubber yogamatten bij intensief gebruik slechts één jaar, en tot 20 jaar bij PVC. Hoe duurzaam kun je het dan nog noemen?

En nu?

Als je de keuze hebt tussen synthetisch rubber of natuurrubber, welke moet je dan kiezen? Het ligt maar net aan waar je het voor gebruikt, maar bedenk je dat natuurrubber biologisch afbreekbaar is en synthetisch rubber niet. Tegelijkertijd hoeft synthetisch rubber niet uit Azië te komen, en hoeven er geen oerwouden voor gekapt. Bottom line blijft, zoals altijd: bedenk je goed of je het product wel echt nodig hebt en of je kunt herleiden waar het vandaan komt. Met een schoon geweten heb je het meeste plezier van je aankoop!

Kinderen

De kleine vogelaar

De Kleine Vogelaar is opgestart na de geboorte van de eerste dochter van de oprichters, in 2012. Omdat ze het zelf zo moeilijk vonden om duurzame en veilige kinderproducten en -merken te herkennen. Alle producten die worden aangeboden zijn zonder schadelijke stoffen voor het kind of voor het milieu, want we willen allemaal natuurlijk graag het allerbeste voor onze kids, kleinkinderen, neefjes en nichtjes. De Kleine Vogelaar biedt een groot assortiment duurzaam speelgoed dat varieert van bad- en buitenspeelgoed tot puzzels en knuffels. Zie bijvoorbeeld de houten racebaan van Plan Toys en de rammelaar van Trixie, allebei bestsellers op hun website!

Kernwoorden: speelgoed, plasticvrij, knuffels, kraamcadeau’s, accessoires, decoratie, gifvrij

Naar hun website

Ecomondo

Ecomondo.nl is een webwinkel en afhaalwinkel in Rotterdam met duurzame, ecologische, biologische, eerlijke en circulaire producten. Ecomondo biedt een aanbod van thermosflessen, bekers, lunchboxen en waterflessen voor de tijdens de middagpauze op school. Ze zetten zich in voor een groenere en mooiere wereld en sociaal ondernemerschap. 

Kernwoorden: NL based, diverse productcategorieën, kinderen

Naar hun website

Green Jump

GreenJump wil dat kinderen op een gezonde manier opgroeien in een duurzame wereld. Daarom hebben ze een divers aanbod van duurzame producten voor je dagelijkse leven, ook voor op school. Zo kan je bij Greenjump onder andere terecht voor RVS broodtrommels en drinkbekers, bamboe bestekjes, een een divers aanbod leuke rugzakken voor kids.

Ze werken samen met een warenhuis in Almere die hun milieu-eisen respecteert. Zo worden ook verpakkingen hergebruikt, papier wordt van overig afval gescheiden en er wordt zo zuinig mogelijk omgegaan met energie- en watergebruik. Daarnaast steunt Greenjump de stichting YuYaYu, die zich focust op het beteren van de situatie voor kansarme kinderen in Zuid-Amerika.

Kernwoorden: kinderen, plasticvrij, NL based, wasmiddelen, Attitude, Sonnet, Seepje

Naar hun website

Green Picnic

Green Picnic wil een alternatief bieden aan al dat plastic wegwerpservies, waterflesjes, enzovoort. Ook doen de werknemers en de eigenaar hun best in hun persoonlijke leven zo duurzaam mogelijk te leven! 

Green Picnic heeft een leuk aanbod van verschillend bamboeservies speciaal voor kids. Ze hebben allemaal verschillende leuke prints en thema’s zoals piraat of zeemeermin. Precies zoals je van kinderservies gewend bent, maar dan op een duurzame manier! Ze hebben broodtrommels, drinkbekers, setjes van bordjes, bekers, en kommetjes en meer. En ook voor het organiseren van een feestje, kan je bij deze winkel duurzame gadgets vinden.

Kernwoorden: Plasticvrij, kinderen, bamboe, kinderpartijtje

Naar hun website

Reiger en de Raaf

Een piepjong bedrijf van pedagoog Florrie en techneut Jelle. Zij staan voor duurzaam speelgoed wat generaties mee gaat, die geen plastic bevatten en gemaakt zijn onder goede arbeidsomstandigheden. Daarnaast hoeft kinderspeelgoed je interieur helemaal niet te verpesten vinden zij! Het speelgoed dat je op de website vindt is daarom ook gewoon mooi.

Kernwoorden: plasticvrij, speelgoed, kinderen, accessoires, knuffels, NL-Based, educatief, hout

Naar hun website

Timboo

In een voortdurende zoektocht naar innovatie en vanuit de bekommernis om corporate social responsibility, ontdekten Nathalie en haar man Jan in 2005 de vele voordelen van bamboetextiel. Timboo was al snel een feit. De volledige collectie, gaande van slabbetjes tot handdoeken, van waskussenhoezen tot badcapes, is superzacht én een snoepje voor het oog dankzij het mooi kleurenpalet. De kleuren worden steeds afgestemd op de trendkleuren, zodat jouw Timboo spullen perfect in jouw interieur passen! 

Kernwoorden: bamboe, biologisch afbreekbaar, anti-bacterieel, Belgisch, natuurlijk

Naar hun website

Wil je meer lezen over kledingmerken voor kinderen? Klik hier.

Ga duurzaam door je baby’s eerste jaar

Geschreven in november 2019


Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.

We hebben het recentelijk gehad over zwangerschap en hoe je daar duurzaam doorheen komt. Maar ook als je baby er eenmaal is zijn er genoeg dingen om rekening mee te houden met betrekking op duurzaamheid. Het eerste jaar van je baby gaat erg snel en je zal veel dingen moeten aanschaffen voor de verzorging van je baby. Hoe kan je dit zo duurzaam mogelijk doen door zo min mogelijk verspilling te veroorzaken, maar ook een veilige en gezonde verzorging voor je baby te kunnen garanderen?

Je leert in deze weekly onder andere hoe je geld, grondstoffen en CO2 kan besparen door babyspullen te huren in plaats van te kopen. Hierbij willen we wel zeggen dat met een laag of inconsequent inkomen, huren soms een goedkopere optie lijkt maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Je beweegredenen om te huren kunnen beter met een oog op duurzaamheid en gemak zijn, en zal dus niet ‘het uitstellen van geld uitgeven’ moeten zijn. Ook vertellen we je over de voordelen van wasbare luiers en leer je een bult duurzame en natuurlijke babyproducten kennen!

Deze mailing is niet alleen leuk voor alle aanstaande en nieuwe ouders, maar ook voor iedereen die op zoek is naar een cadeau voor vrienden en familieleden die binnenkort een baby verwachten.

Kleertjes

Baby rompertje

Je baby wordt in het eerste jaar gemiddeld 25 centimeter langer dan zij/hij was bij haar/zijn geboorte. Baby’s beginnen vaak rond kledingmaat 50 en groeien tot wel maat 80 in het eerste jaar! Je zal dus meemaken dat je baby niet lang gebruik maakt van dezelfde kleertjes. Elke keer nieuwe kleertjes kopen en de oude weg doen is natuurlijk niet goed voor het milieu. Hoe kan je daar nou duurzaam mee om gaan? We geven een paar tips!

Wat heb je nodig?

Omdat je de kleding van je baby maar kort kan gebruiken is het natuurlijk beter niet meer in te kopen dan de baby ook daadwerkelijk nodig zal hebben. Hoeveel kleding heeft je baby minstens nodig? Volgens de websites FammeBaby en 24Baby hebben pasgeboren baby’s het volgende nodig:

  • 6 rompertjes
  • 5 broekjes
  • 5 stuks bovenkleding
  • 4 paar sokjes
  • 1 jasje of vestje
  • 2 mutsjes

Dit is natuurlijk maar een richtlijn en sommige baby’s zullen net wat meer of net wat minder nodig hebben.

Duurzaam kleertjes kopen

Toch is dit nog best een groot aantal om elke keer dat je baby weer een maat groeit opnieuw aan te schaffen. Daarom zijn er ook mogelijkheden om kleding tweedehands te kopen of te ruilen! Wij delen een paar van onze favoriete initiatieven met je…

Hoe werkt Krijg de Kleertjes?
  • Krijg de kleertjes: Dit is een non-profit organisatie die ouders bij elkaar brengt om zo hun oude baby- en kinderkleertjes te kunnen ruilen. Zij bieden hun oude kleertjes aan en kunnen daarvoor in ruil kleertjes van een ander aannemen.
  • Hulaaloop: Hier kan je ook terecht voor nieuwe of zo goed als nieuwe kleertjes die meegroeien met jouw baby. Elke keer als je een nieuwe kledingmaat nodig hebt kan je de oude kleertjes in sturen en krijg je een nieuwe set. Alle kleertjes aangeboden bij Hulaaloop zijn van duurzame merken die gebruik maken van onder andere biologisch katoen voor de productie van hun kleding. Je hebt dus de optie om duurzaam geproduceerde kleding her te gebruiken en je hoeft geen oude babykleertjes te bewaren achter in je kast!
Hoe werkt Hulaaloop?
  • GooKinderwagen: Dit merk koopt tweedehands kinderkleding in van topmerken om die dan vervolgens schoon te maken, op te knappen en weer door te verkopen. Ze doen dit om de extra grondstoffen voor de productie van nieuwe kleding en de energie die nodig is voor de verwerking van de oude kleding als ”afval” te besparen. Je kan een verassingssetje kopen in een bepaalde stijl waar je onder andere kan kiezen uit ‘netjes’, ‘kleurrijk’ en ‘stoer’!

Op ons platform onder de categorie Kleding Kinderen en Huis, Tuin en Kinderen kan je nog meer duurzame merken en initiatieven vinden!

Luiers

Niks dat je na 1 keer gebruik weg moet gooien valt onder het begrip duurzaamheid, luiers dus helaas ook niet. Gelukkig is er tegenwoordig een heel groot assortiment aan wasbare luiers beschikbaar! Wasbare luiers zijn vrij van chemicaliën zoals parfum en bleekmiddelen en het handige er aan is dat je ze altijd in huis hebt. Volgens BambooBaby bespaar je wel 22 kg aan afval per maand als je overstapt van wegwerp- naar wasbare luiers! Je bespaart ook een boel geld als je je luiers kan wassen en hergebruiken in plaats van telkens nieuwe moet kopen.

  • Zelfs als je de wasbare luiers op 60 graden wast en in de droger doet is volgens MilieuCentraal de uitstoot van broeikasgassen nog steeds 1,5 keer lager dan die van wegwerpluiers. Als je de luiers aan de waslijn laat drogen is het zelfs 2,5 keer lager.
  • Gemiddeld kopen ouders 5.300 wegwerpluiers voordat een kindje zindelijk is, de kosten hiervan komen in totaal uit op ongeveer 1310 euro. De kosten van wasbare luiers zijn in de eerste instantie een investering maar gemiddeld zijn ouders er 830 euro voor kwijt voordat hun kind zindelijk is.

Wasbare luiers

Er zijn veel verschillende soorten wasbare luiers: all-in-one, snap-in-one, voorgevormde luiers, zwemluiers, oefenbroekjes… Eerlijk gezegd zijn wij nog niet echt bekend met dit wereldje, jij ook niet? Gelukkig kunnen beginners terecht bij BambooBaby voor een leasepakket met de complete collectie. Zo probeer je het uit en kan je kiezen welke luiers je het fijnste vindt en meer van zou willen. De rest stuur je gemakkelijk terug. De wasbare luiers zijn ook nog eens beschikbaar in verstelbare maten die je de gehele luierperiode kan gebruiken!

Huidverzorging

Voor de verzorging van je baby’s billetjes wil je natuurlijk ook een duurzame optie kunnen kiezen. Bij Skalaris Health kan je terecht voor natuurlijke en biologische producten voor de huidverzorging van je baby. Goed nieuws! Skalaris Health heeft nog een lopende Klookerkorting!

Slapen

Tijdens het slapen heeft een baby niet veel nodig, juist in tegenstelling; onnodige dingen in het wiegje of bedje kunnen er allemaal voor zorgen dat de baby ademhalingsproblemen krijgt. Daarom wordt er geen gebruik gemaakt van losse dekens of knuffels.

Babyslaapzak

Babyslaapzak

Wat gebruik je dan om je baby warm te houden? Een babyslaapzak! We konden niet enorm veel duurzame opties vinden in dit aspect, maar we hebben wel een merk gevonden die babyslaapzakken verkoopt gemaakt van tencel. Tencel is een duurzame stof die zeer goed klimaat- en temperatuur reguleert. Ook neemt het vocht heel snel op en geeft het weer snel af in de lucht. Zo blijft het fijn en droog. Lees meer over de duurzaamheid van tencel in onze duurzame stoffen mailing. Bij de webshop van Nicolientje kan je deze tencel babyslaapzakken kopen.

Wiegje of bedje

Wiegje te huur bij Cribster

Bij Cribster kan je terecht voor het huren van een wieg. Dit is duurzamer omdat je er dan niet zelf een hoeft te kopen en dus grondstoffen voor productie bespaard. Wanneer jij er klaar mee bent gaan de spullen naar Stichting Babyspullen, die baby-startpakketten samenstelt voor families die het financieel moeilijk hebben. Jij bespaart dus de productie van een nieuwe wieg en doneert achteraf een wieg aan een familie die het zelf niet kan betalen!

Eten

Wat zijn duurzame benodigdheden voor het voeren van jouw baby in haar/zijn eerste jaar?

Slabbetjes en servies

Tijdens het eten is het handig om een baby een slabbetje om te doen. In onze recentelijke mailing over zwangerschap hebben we het gehad over het merk Timboo. Dit merk maakt onder andere super zachte slabbetjes van bamboetextiel!

Babylepels gemaakt van bamboe en duurzame silliconen

Ook servies is een belangrijk onderdeel van het eten. Bij de webshop Gewoon Groener hebben ze ‘vakjesborden’ met kommetjes gemaakt van bamboe of van duurzame siliconen, om het eten van je baby in te doen. Ook hebben ze lepeltjes voor de eerste hapjes van je baby gemaakt van bamboe en duurzame siliconen.

Vakjesbord gemaakt van duurzame silliconen

Badderen

Gelukkig hoeft je baby de eerste paar maanden maar 1 of 2 keer in de week in bad, dat scheelt sowieso al lekker water! Maar het kopen van een speciaal babybadje die je maar voor beperkte tijd gebruikt is eigenlijk een beetje zonde. Wat zijn de alternatieven?

Babybadjes

Babybadje aangeboden door BabyLoop

Bij BabyLoop kan je onder andere babybadjes leasen. Dat betekent dat je er eentje huurt voor een maandelijkse vaste prijs en wanneer je er klaar mee bent dan kan je hem retour sturen. Het is maandelijks opzegbaar, dus je zit nergens aan vast. Je kan een nieuw badje leasen, of een tweedehands badje die refurbished is. Dit betekent dat het badje na gebruik door een ander persoon weer is teruggestuurd en door het bedrijf gecheckt en schoongemaakt wordt. Als hij nog in goede staat is, kan je hem opnieuw leasen. Dit scheelt de grondstoffen die nodig zijn voor de productie van een nieuw badje!

Handdoeken en badcapes

Na het badje moet de baby natuurlijk ook weer droog worden en ondertussen lekker warm blijven. Daarvoor zijn handdoeken nodig en badcapes ideaal. In onze mailing over duurzame zwangerschap, en ook eerder in deze mailing, hebben we het al gehad over het merk Timboo. Ze maken niet alleen slabbetjes, maar ook badcapes van het super comfortabele en zachte bamboetexiel!

Zeep

Baby’s ruiken van zichzelf al heel lekker. Een beetje natuurlijke zeep in het badje is meer dan genoeg voor je baby om lekker schoon te blijven. Bij de webshop van Zepig hebben ze natuurlijke baby zeep met melk en honing die lekker zacht en hydraterend is voor de huid van jou baby. Voor leden hebben we ook nog een Klookerkorting bij Zepig!

Spelen

In het eerste jaar zal een baby nog niet echt onafhankelijk met speelgoed spelen, het zal meer het ontdekken zijn van verschillende vormen, kleuren, texturen, enzovoort. Daarom laten we echt speelgoed hier nog even weg. In onze mailing over kids kan je wel duurzame speelgoedmerken vinden!

Toch is spelen wel belangrijk, ook voor baby’s onder 1 jaar oud. Spelen stimuleert de ontwikkeling van de baby op een leuke manier. Wat gebruiken jonge baby’s om mee te spelen en hoe kan jij dat duurzaam aanbieden?

Duurzame speeltjes

Leuke natuurlijke babymobiel

Voor de ontwikkeling van de zintuigen is het leuk voor een baby om een mobiel te hebben. Deze kan je gemakkelijk zelf maken! Denk bijvoorbeeld aan het hangen van schelpjes, gedroogde blaadjes, bloemen en andere dingen die je in de natuur vindt aan een mobiel. Zo kan een baby ontdekken door er naar te kijken. Hou het wel uit het handbereik van de baby, voor de veiligheid. Voor inspiratie om duurzaam zelf dingen te kunnen knutselen, zie onze mailing over natuurlijk knutselen!

Ook andere speeltjes kunnen de zintuigen goed helpen ontwikkelen, denk bijvoorbeeld aan een rammelaar of een bijtring. Bij de webshop van Het Hippe Schaap en die van Reiger en de Raaf bieden ze natuurlijk en duurzaam ‘bijt’-speelgoed.

Bijtring

Met baby op stap

Op een gegeven moment moet het: je moet je huis verlaten samen met je baby. Wat heb je dan allemaal nodig en waar kan je al die spullen duurzaam krijgen? Als laatste onderwerp vertellen we je waar een aantal duurzame benodigdheden kan vinden voor een dagje op stap met je baby.

Kinderwagen

Een kinderwagen is handig omdat je er niet alleen je baby in kan leggen, maar ook al je andere baby benodigdheden in kwijt kan. In onze recentelijke mailing over duurzame zwangerschap hebben we al een goede tip genoemd voor een duurzame kinderwagen: Greentom. Ook wel de groenste kinderwagen te wereld genoemd!

Ook GooKinderwagen is een tof initiatief dat tweedehands kinderwagens inkoopt en refurbished, dat betekend dat ze schoongemaakt en opgeknapt worden, en opnieuw verkoopt voor een betere prijs. Je investeerd bij GooKinderwagen altijd in een kinderwagen van goede kwaliteit zoals de merken Bugaboo en Joolz, maar dan met minder belasting voor het milieu en jou portemonnee.

Draagdoeken en -zakken

Als je jouw baby liever dicht bij je draagt, kan je in plaats van een kinderwagen ook kiezen voor een draagdoek of -zak. Ook hier hebben we in de mailing over duurzame zwangerschap al een goede tip voor gegeven: Bamenboe draagdoeken. Gemaakt van bamboe textiel, deze draagdoeken zijn super zacht en comfortabel voor jou en je baby.

Luiertassen

Extra luiers zijn essentieel als je op stap bent met je baby. Je hebt een luiertas nodig om je extra luiers en andere noodzakelijke spullen te vervoeren! Volgens menige checklisten voor de inhoud van je luiertas moet je er een hele waslijst in kwijt kunnen. Gelukkig kan dat met de luiertassen aangeboden door Used2b! De tassen zijn gemaakt van oude cementzakken en worden duurzaam geproduceerd in kleinschalige fair trade ateliers in India en Banglasdesh. Bij de luiertassen van Used2b komt ook standaard een verschoningmatje, ook gemaakt van upcycled cementzakken. De luiertassen van Used2b zijn voorzien van wel 5 binnen- en 4 buitenvakken en een schouderband gemaakt van upcyclede autogordels!

We hopen dat deze mailing aanstaande en nieuwe ouders heeft geholpen en geïnspireerd om duurzame alternatieven te vinden voor alle benodigdheden in het eerste jaar van je baby. Veel van de oplossingen om spullen te huren in plaats van de kopen besparen niet alleen CO2 en grondstoffen voor de productie maar ook geld voor jou over de lange termijn omdat je niet telkens de spullen (op)nieuw hoeft te kopen. Veel succes en plezier aan alle aanstaande en nieuwe ouders die het op de duurzame manier aan proberen!

Even geen overzicht meer welke kortingen we allemaal voor je in petto hebben? Check het hier!

naar alle lopende kortingen

Natuurlijk knutselen, zonder belasting op het milieu!

Geschreven in november 2019


Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.

Deze mailing is voor alle creatievelingen: de kleine en grote, de professionele en de hobbyisten. Creatief bezig zijn is leuk en goed voor de ontwikkeling van onze hersenen. Wanneer we vaker creatieve activiteiten doen, stimuleert dat ons vermogen om creatieve oplossingen te vinden in ons dagelijks leven. Daarnaast is creatief denken tegenwoordig een erg gewaardeerde vaardigheid in de werkplek.

Toch komt bij al dat knutselen vaak veel vervuiling kijken. In de vorm van afval, maar ook tijdens de productie van bepaalde materialen zoals verf en gekleurde stiften of klei. Vaak komen de knutselmaterialen ook nog eens van ver weg, in landen waar de arbeidsomstandigheden slecht en de milieustandaarden laag zijn.

Glitter in potje

Neem bijvoorbeeld een materiaal zoals glitter. Dit is heel mooi en leuk om te gebruiken, maar we weten allemaal dat wanneer er met glitter wordt geknutseld het overal terecht komt. Helaas is glitter een vorm van microplastic en dus erg schadelijk voor het milieu. Gelukkig zijn er natuurlijk ook milieuvriendelijke opties, één daar van vindt je helemaal onder aan deze mailing met een leuke korting. In deze mailing gaan we niet verder in op de schadelijke effecten van microplastics op het milieu, want daar hebben we al een uitgebreide mailing over! Lees hem hier.

Verftubes die oud en leeg zijn

Ook verf is een product dat vaak milieuonvriendelijk wordt geproduceerd en erg vervuilend is wanneer het in het milieu terecht komt. Er zit bijvoorbeeld onder andere bindmiddel, oplosmiddel en conserveermiddel in verf. Daarom mag verf ook nooit door de gootsteen gespoeld worden, wat wel vaak gebeurd wanneer mensen hun kwasten schoonmaken met water.

In deze mailing lees je hoe je vervuiling kan verminderen door onder andere gebruik te maken van wat de natuur te bieden heeft. Ook vertellen we je over hoe jij zo lang mogelijk kan genieten van jouw kunst- en knutselmaterialen en delen we een paar leuke duurzame knutsel ideeën met je!

Hergebruik materialen

Kijk wat je nog hebt

Als het op knutselen aankomt, is het leuk en uitdagend om te proberen om gebruik te maken van materialen die je al in huis hebt. Denk bijvoorbeeld aan de kartonnen rolletjes van WC papier, krantenpapier, oude tijdschriften, kartonnen dozen, glazen potjes en flessen, oude sieraden, enzovoort! Nog een aantal ideeen:

Lijstje met ideeen voor knutselspul in huis

Kijk in huis eens rond wat je kan vinden en denk erover na voor je iets weggooit of het geschikt kan zijn voor een knutselmoment. Het stimuleert de geest om eens te proberen anders naar dingen te kijken! Heb je op dit moment geen knutselmateriaal nodig maar later eventueel wel? Dan is het een goed idee om naast je afvalbakken een knutselbak neer te zetten!

Op deze pagina van Marloes van Zoelen lees je hoe je van oude spijkerbroeken een schilders canvas kan maken! Heb je geen oude spijkerbroeken beschikbaar? Dan kan je ook gebruik maken van oude linnen doeken. Wij vinden het een super cool idee dat zeker het proberen waard is!

Gebruik tweedehands materialen

Je kan ook tweedehands spullen gebruiken om mee te knutselen. Je kan deze bijvoorbeeld vinden bij de kringloop. Wij hebben echter een nog leukere plek gevonden: MooiZooi. Bij MooiZooi in Haarlem kan je terecht voor tweedehands materialen voor kunst en knutsel. Alle materialen zijn schoon en veilig en worden gedoneerd door bedrijven voor wie het toch restafval was! MooiZooi wil laten zien dat restafval ook iets heel moois en bruikbaars kan zijn.

De winkel van MooiZooi

Je kan een winkelmandje vol stoppen met spullen voor 10 euro, of een winkelwagen vol voor zo’n 30 euro. Dat is een heleboel knutselspul! Woon je niet in de buurt van Haarlem? Geen probleem! Bij MooiZooi kunnen ze je ook een Doe Het Lekker Zelf Doos opsturen vol met materialen. Lekker handig!

Verzamel je materialen uit de natuur

Ook de natuur heeft veel te bieden. Tijdens een fijne wandeling in het park, het bos, of het strand kan je ook mooie knutselspullen verzamelen! Denk bijvoorbeeld aan:

lijstje met ideeen voor knutselspul die je in de natuur kan vinden

Je kan eenmaal thuis er van alles moois van maken! Onder andere droogbloemen door bloemen, met keukenpapier er om heen, tussen de pagina’s van een dik boek te stoppen en te laten drogen voor een paar dagen.

Je kan ook iets praktisch knutselen, zoals een egelhuisje gemaakt van een oud mandje of een oud stuk hout gevuld met bladeren of gras. Zo neem je wat van de natuur en geef je ook weer wat terug!

Koop duurzame materialen en spullen

Er zijn tegenwoordig ook veel duurzame kunst- en knutsel merken op de markt, die minder vervuiling veroorzaken en op een betere wijze worden geproduceerd! Vandaag delen wij onze favorieten met je…

Kaia Natural Watercolor

Tijdens de teleurstellende zoektocht naar een alternatief voor synthetische verf was voor Kara de Rooij een nieuwe passie geboren: natuurlijke pigmenten. Zo ontstond Kaia Natural Watercolor. Dit is een natuurlijke aquarel gemaakt van aardepigmenten zoals vermalen gesteente of van witte klei die met plantaardige pigmenten gekleurd is.

De verf is 100% veganistisch, wat aquarelverf normaal gesproken niet altijd is want soms wordt er gebruik gemaakt van dierlijke pigmenten. Daarnaast is de verf gifvrij en dus veilig voor iedereen om te gebruiken. Ook naast de productie van de verf doet Kara haar best haar hele bedrijf zo duurzaam mogelijk te runnen. Ze gebruikt bijvoorbeeld biologisch afbreekbare spuitzakken om de verf in napjes te spuiten en maakt ze gebruikt van een groene webhost en duurzame bank!

Naar Kaia natural watercolor

ökoNORM 

De missie van ökoNORM is om milieuvriendelijke kunst- en knutsel artikelen te produceren op een manier dat het en zo klein mogelijke impact heeft op de gezondheid van mensen en de planeet. Alle producten worden in Duitsland geproduceerd en komen dus van lekker dichtbij.

Stiften van okoNORM

Ze hebben onder andere producten zoals vingerverf, klei, stiften, (stoep)krijt en lijm! De verven die ze produceren zijn allemaal op waterbasis en gemaakt van hernieuwbare, rauwe grondstoffen. De krijtjes gemaakt van was bevatten alleen natuurlijke, niet-giftige, ingrediënten die zelf veilig zijn voor consumptie! De palm olie die wordt gebruikt voor de was komt alleen van plantages die zijn gecertificeerd onder de Forum for Sustainable Palm Oil. De verschillende soorten lijm die ökoNORM verkoopt zijn allemaal niet-giftig, zijn biologisch afbreekbaar, en zijn vrij van vluchtige organische stoffen.

De producten van ökoNORM zijn onder andere verkrijgbaar bij de Nederlandse webshops Eco-Logisch, en GreenJump of op hun eigen website.

Natural Earth Paint

Natural Earth Paint biedt een natuurlijke verf op oliebasis. Dit is een belangrijke innovatie omdat olieverf vaak zware metalen zoals cadmium en chroom bevat, die erg slecht zijn voor het milieu. Ook bevat het vluchtige stoffen die schadelijk kunnen zijn voor jou gezondheid. De verf van Natural Earth Paint is niet giftig en gemaakt van 100% natuurlijke aarde en mineraal pigmenten.

Foto van de olieverf van natural earth paint

De pigmenten komen samen in een set met walnoot olie en een ecologische terpentine gemaakt van plantaardige ingrediënten. Hiermee kan je zelf de verf mengen en zo je eigen dikte bepalen. Daarnaast worden de verpakkingen van Natural Earth Paint ook nog eens grotendeels gemaakt van gerecycled materiaal!

Zorg goed voor je huidige spullen

Wat ook duurzaam is, is om te zorgen dat de spullen die je al hebt zo lang mogelijk mee gaan. Zo hoef je niet regelmatig weer nieuwe te kopen, wat grondstoffen scheelt voor de productie van nieuwe spullen.

Hoe zorg ik goed voor mijn penselen?

Goedkope en dure penselen gaan allemaal langer mee als je ze goed verzorgd. Maar hoe doe je dat het beste? En het liefste ook zo milieuvriendelijk mogelijk natuurlijk. We zetten de stappen hieronder op een rijtje.

Als je verf op waterbasis hebt gebruikt:

Schone penselen
  1. Veeg de penselen af aan een oude stoffen doek.
  2. Maak de kwast vochtig met een klein beetje water.
  3. Knijp de kwast uit in de doek totdat er geen verf meer uit komt.
  4. Spoel de kwast in een potje water. Laat het potje met vuil water staan, de vaste bestanddelen uit de verf zullen naar de bodem zakken en zo kan je de bovenste laag schoon water na een tijdje afgieten in de wasbak. De uitgedroogde restjes kan je in het restafval gooien.
  5. Bewaar net schoongemaakte penselen liggend. Zo voorkom je dat ze vervomen of verschimmelen. Laat ze ook niet bij de verwarming drogen, dat is slecht voor de haren en het hout.
  6. Wanneer penselen helemaal droog zijn kunnen ze met de haren naar boven in een potje worden bewaard.

Hoe zorg ik goed voor mijn potloden?

Iedereen kent het wel: Je wilt net beginnen met schrijven of tekenen en het punt van je potlood breekt het moment dat die het papier raakt. Heel vervelend! Hoe zorg je nou dat je mooie potloden zo lang mogelijk mee gaan?

Potloden op een rijtje
  1. Zorg voor zo min mogelijk harde bewegingen. Het laten vallen van een potlood of het in je tas of etui laten slingeren kan ervoor zorgen dat de stift aan de binnenkant breekt. Gebruik een blikje of doosje met een zacht sponsje of een opgevouwen lapje erin.
  2. Investeer in een goede puntenslijper. De mesjes van goedkope puntenslijpers zijn of blijven vaak niet scherp. Dit zorgt ervoor dat de punten van je potloden minder lang mooi en scherp blijven en je daarom vaker de puntenslijper moet gebruiken waardoor het potlood sneller korter wordt.

Hoe zorg ik goed voor mijn stiften?

Uitgedroogde stiften met platte of kapotte punten: heel vervelend! Hieronder een paar tips om het te voorkomen:

Gekleurde stiften
  1. Zorg dat je altijd de dop van de stift er weer op doet, ook al gebruik je hem weer over een paar seconden.
  2. Druk niet op de stift wanneer je hem gebruikt, laat hem over het materiaal glijden.
  3. Met bepaalde stiften is het niet goed om teveel op dezelfde plek te kleuren. Voor degenen die dat wel eens hebben gedaan: je ziet dan dat de punt van de stift erdoor beschadigt.
  4. Gebeurd het je toch dat een van je stiften uitdroogt? Of lijkt hij leeg te zijn? Probeer dan de volgende truc: hou de stift in een klein bakje met ontsmettingsalcohol totdat je ziet dat er weer inkt uit komt. Hierna is de stift zo goed als nieuw en je kan hem dan voor een tijdje langer gebruiken. Zo haal je het meeste uit je stiften!

Hoe zorg ik goed voor mijn klei?

Klei kan snel uitdrogen wanneer het niet goed bewaard wordt, maar kan ook te nat zijn waardoor je er niks meer mee kan. Hoe bewaar je nou het beste klei en wat doe je er mee als het al uitgedroogd is?

Gekleurde stukken klei
  1. Wikkel klei die je wilt bewaren losjes in een vochtige katoenen doek. Doe daar een plastic zak om heen die waterdicht is. Deze omgeving zorgt ervoor dat er een goede vochtigheid is en voorkomt dat er te natte of te droge plekken zijn.
  2. Wanneer je de klei voor een lange tijd niet wilt gebruiken, is het aan te raden regelmatig even te checken of de vochtigheid nog goed is. Zo niet? Maak de doek dan opnieuw vochtig.
  3. Is de klei al uitgedroogd? Dan is het belangrijk weer vocht toe te voegen. Er zijn meerdere manieren om dit te doen. Bijvoorbeeld door gaten te maken in het klei en daar water in te gieten. De klei zal het water dan opnemen en na een tijd kan je het weer kneden. Het is dan ook belangrijk om de klei weer goed te kneden zodat al het vocht goed verspreid is. Dit werkt ook zo met kinderklei zoals Play Doh.

Er zijn veel dingen die je kan doen om je kunst- en knutsel activiteiten wat te verduurzamen! We hopen dat deze mailing daarbij een beetje heeft geholpen en inspiratie heeft geboden. Bij je opkomende opruim in huis of wandeling in de natuur kan je ook meteen je materialen verzamelen voor je volgende grote kunstproject! Je weet nu ook hoe je het meeste uit je materialen kunt halen, zodat je er lekker extra lang van kan genieten. Dat scheelt geld voor jou en grondstoffen van de planeet die nodig zijn voor het produceren van nieuwe materialen.

Relevante actie!

We hebben nog een lopende korting met Ingeschminkt! Hier kan je onder andere duurzame glitter vinden die niet schadelijk is voor de natuur.

naar alle lopende kortingen

Tips voor een verpakkingsvrij leven

Geschreven in november 2019.


Klooker zorgt dat jij lekker kunt leven, genieten èn tegelijkertijd bewust kunt kiezen. Alles is écht verantwoord, van topkwaliteit en betaalbaar.

Verpakkingsvrije winkels, ze startten, stopten en poppen nu weer op. Het leek een lastige business, maar het tij lijkt te keren. Zelfs Albert Heijn verkoopt nu herbruikbare broodzakken en nog maar weinig mensen drinken water uit kleine plastic flesjes. Krijgen we een nieuwe mentaliteit? Wordt onze samenleving meer en meer waste bewust?

Wat ons betreft is de tijd voor bulkwinkels en herbruikbare verpakkingen aangebroken. We gaan er gewoon samen voor zorgen! Daarom laten we zien waar je rustig kunt shoppen zonder plastic waste en welke gadgets je maar één keer hoeft te kopen om daarna elke dag plastic te minderen. We weten zeker dat het kan!

In België werkt het al

Bron: Robuust in België

Verpakkingsvrije winkels krijgen tot nog toe slecht voet aan de grond in ons landje. Vaak bevat het assortiment weinig tot geen vers voedsel, want zuivel moet bijvoorbeeld haast wel in verpakking. Het kost extra moeite als je voor je verse producten naar een andere winkel moet, en daar houden we niet zo van. Een bulksectie in winkels met versproducten werkt daarom wél. We zien het al in steeds meer winkels, zoals Gimsel in Rotterdam of de Ekoplaza.

In België werkt het concept al veel langer. Daar is milieubewustheid een soort statussymbool en zijn ze al jaren veel beter in recyclen dan hier. Het mag toch ook best gezien worden dat je bewust bezig bent?

Meenemen en nog eens meenemen

Om je reguliere supermarktbezoekjes te verduurzamen, zorg je dat je de wegwerpverpakking in de winkels niet nodig hebt. Met je eigen zakjes, tasjes en potjes spaar je al zo ontzettend veel plastic uit. Je brood en croissants hoeven niet in de wegwerpzakjes, want je hebt je eigen zak. Je tomaten gooi je zo in je groentenzakje op de weegschaal, die prijssticker gaat er makkelijk weer af. En vraag ook gewoon of het in je eigen bakjes mag, het is niet gek! Zelfs bij een afhaalrestaurant kun je je eten gewoon in je eigen bakjes meenemen.

Bulkwinkels

‘Bulk’ klinkt als ‘veel’, maar je koopt juist precies zoveel als je nodig hebt en niet meer. Je neemt het mee in je eigen verpakking of koopt een herbruikbare verpakking in de winkel. In bulkwinkels kan het, winkelen zonder plastic. Vaak gaat het dan om houdbare producten zoals noten, granen, pasta, bonen, rijst en olie. Je weegt ze af in je eigen potjes, rekent af en… tatah! Weer een verpakking bespaard. Scroll naar beneden voor een handige tool om bulkwinkels bij jou in de buurt te vinden.

Pieter Pot bezorgt

Bron: Pieter Pot

Geen zin in sjouwen met potjes? Bestel je bulk online! Glas is namelijk goed te hergebruiken en recyclen, maar het is ook best zwaar om te vervoeren. In Rotterdam hoef je je daar niet meer druk om te maken, want daar rijdt Pieter Pot met zijn bakfiets. Voor dezelfde prijs als in de supermarkt, bestel je online je bulkproducten en worden ze bij je thuisbezorgd. In glazen potten welteverstaan, waar je € 1,50 statiegeld voor betaalt. Woon je niet in Rotterdam? Laat je postcode achter voor de landelijke wachtlijst, want Pieter Pot wil heel Nederland veroveren!

SMIR – Afvalloos in Amersfoort

Bron: SMIR

Nicky en Jessie Kroon, de koninginnen van het leven zonder afval, zijn een ware beweging geworden. Wat begon als een challenge, werd een inspirerend boek over Zero Waste en is nu uitgegroeid tot een eigen shop in Amersfoort die we echt even willen noemen: SMIR.

Over alles is nagedacht. Bonnetjes krijg je alleen digitaal, om papier te besparen, maar ook schadelijke weekmakers, die je soms vindt in de papieren bon. Geen, of herbruikbare verpakkingen en natuurlijk: producten in bulk. Bij SMIR kom je niet alleen voor je boodschappen, ook voor advies over verpakkingsvrije leefstijl of zelfs voor workshops loop je bij de zusjes binnen.

Verpakkingsvrije goodies

Bamboe rietjes van ToJungle

Wil je zero waste proberen, maar weet je niet waar je moet beginnen? Florian en Nadia van ToJungle kennen dat gevoel en maakten een kickstarter kit vol handige herbruikbare producten die plastic besparen. Wraps van bijenwas houden je verse voedsel langer goed, een shampoo bar zonder plastic flesje, deo in een glazen potje, herbruikbare bamboe rietjes, noem maar op. Een lekker (ruikend) begin voor je zero waste avontuur.

Verpakkingsvrij bij jou in de buurt

Zit er geen compleet verpakkingsvrije winkel bij jou in de buurt? Met deze handige kaart van de zusjes Kroon zie je wat in jouw buurt wél kan. Zo zijn er veel groenteboeren, notenwinkels en theewinkels waar je gewoon met je eigen zakjes en potjes terecht kunt. Gewoon blijven vragen of het in je eigen bakjes mag!

Minder afval in de keuken

Bron: Dille & Kamille

Er zijn veel leuke items die je helpen met afval voorkomen. Zo ken je de vele soorten herbruikbare waterflessen natuurlijk al wel, maar gebruik je ook al bijenwasdoeken? Ze houden je voedsel langer vers, waardoor je minder hoeft weg te gooien. Een duurzame, plasticloze variant op vershoudfolie. Online en in store verkrijgbaar bij onder andere ToJungle, SMIR, Ekoplaza en Dille en Kamille.

Minder afval in de badkamer

Wasbare wattenschijfjes van Imse Vimse

Wasbare producten zijn een echte must-have in de badkamer van een zero-waster. Zo zijn er wasbare wattenschijfjes, wattenstaafjes, inlegkruisjes, maandverband, luiers en zelfs tampons. Al deze producten gooi je normaal gesproken na één keer weg. Reken maar uit hoeveel afval je bespaart als je ze gewoon wast en hergebruikt! Imse Vimse is een Zweeds merk dat alle bovengenoemde producten maakt van biologisch katoen.

Rustig aan!

Belangrijk voor de beginnende zero waster: ga niet in één dag over naar een leven zonder plastic. Laat jezelf geleidelijk wennen aan nieuwe routines, andere winkels en producten. Lukt het even niet? Prima, blijf vooral lief voor jezelf en geef jezelf credits voor wat je wél doet. En ga vooral niet rigoureus producten weggooien waar je het niet langer mee eens bent. Gewoon, rustig wennen dus, (en je oude spullen eerst opmaken). Dan blijft het leven zonder afval veel langer leuk. Veel plezier!